Πίσω απο τον ατομικό μηδενισμό που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα, υπάρχει ένα ιδεολογικό υποβαθρο που χτίστηκε με τα χρόνια. Πίσω άπο όλες τις πολιτικές αποτυχίες, την απουσία συναίνεσης σε οτιδήποτε, τη συνεχή και κουραστική κοκκορομαχία Αριστεράς και Δεξιάς, πίσω απο όλες τις λαϊκές υποσχέσεις, τις αντιδράσεις, την απραξία, την αλητεία και την αναβλητικότητα, κρύβεται η αδυναμία της εξουσίας να δημιουργήσει μια συλλογική συνείδηση στους Ελληνες που να στηρίζεται στη επιχειρηματικότητα, τη σκληρή και τίμια δουλειά, τον σεβασμό, τη γνώση και την ηθική. Μια συλλογική συνείδηση κοινωνικότητας και ευθύνης.Η επιβίωση της Ελλάδας δεν εξαρτάται μόνον απο τα καλά διαρθρωτικά προγράμματα. Ούτε ο δύσκολος δρόμος των φόρων, της τιμωρίας και του Κρατισμού θα μας οδηγήσει πουθενά. Χρειαζόμαστε μια ιδεολογία Ηθικής με λαϊκή βάση, με αληθινή λαϊκή υποστήριξη. Μας πήρε 30 χρόνια να φτάσουμε στο σημείο διαφθοράς και μηδενισμού που μας χαρακτηρίζει σήμερα. Και θα χρειαστούν άλλα 30 χρόνια, μια γενιά δηλαδή, για να δημιουργήσουμε ξανά μια νέα συλλογική κοινωνικότητα. Εμείς, η πλειοψηφία των οποίων αρεσκόμαστε σε σοσιαλιστικά μοντέλα, πρέπει να κατανοήσουμε πως χωρίς αληθινή λαϊκή ηθική, καλό κοινωνικό σύστημα δεν υπάρχει.
Δεν έχω ακούσει ακόμα τους πολιτικούς μας να λένε πως το πρόβλημα της Ελλάδας είναι ηθικό. Μιλούν συνεχώς για δικαιώματα, για κεκτημένα. Ποτέ για υποχρεώσεις. Σαν να μην σάπισε η Ελλάδα τα τελευταία 30 χρόνια με ορατή αφετηρία τον λαϊκισμό του Αντρέα Παπανδρέου που ανακάλυψε την οντότητα "αγνός λαός" που δεν έχει ανάγκη απο θεσμούς. Σαν να μην είχε αυτή ή χώρα ορατή αφετηρία ανηθικότητας τα Κοσκωτικά. Σαν να μην σάπισε σταδιακά απο τότε. Ποτέ δεν ακούστηκε σε συζήτηση, σε μπαλκόνι, πως η κοινωνία μας χρειάζεται μια καινούργια ηθική. Και πως κάτι τέτοιο θα πάρει χρόνια.
Στην Αμερική, η συλλογική ηθική είναι εγγυημένη απο τον Προτεσταντισμό της αγγλοσαξωνικής κουλτούρας. Η λαϊκή βάση στην πλειοψηφία της είναι αγγλοσαξωνοποιημένη, με όλα τα στοιχεία εκείνα του Προτεσταντισμού που τονίζουν την ατομική θρησκευτικότητα, την καλή συμπεριφορά, τον ηθικό βίο. Με την αγιοποίηση της έννοιας της Εργασίας, της Περιουσίας, του Καθήκοντος. Και με άλλα. Και έχει δημιουργηθεί μια αληθινή λαϊκή αντίληψη, ισχυρή, πως η τιμιότητα ειναι το ζητούμενο. Κίνημα ισχυρό που το βιώνω κάθε μέρα, παρά τις παρεκλίσεις του. Μια αληθινή ιδεολογική δύναμη που έχει πείσει τον λαό πως πρέπει να κάνει το σωστό και τίμιο.
Και στις Σκανδιναβικές χώρες που έχω εντρυφύσει για μερικά χρόνια, έμεινα κατάπληκτος απο την ατομική αίσθηση της τιμιότητας των Δανών, και την αντίληψή τους για μια τίμια και διαφανή κοινωνία συμμετοχής και ευθύνης. Οχι μόνον να παίρνεις, αλλά και να δίνεις. Πόσο καιρό πήρε, αναρωτήθηκα, να χτιστεί αυτή η συλλογική ηθική; Eίναι οι Δανοί εξυπνότεροι απο μάς; Και με ποιά εργαλεία χτίστηκε;
Πριν πολλά χρόνια, βρέθηκα στην κομμουνιστικη τότε Ουγγαρία. Η χώρα των Μαγυάρων δεν ήταν δημοκρατία, αλλά ξεχώριζε απο τους Σοβιετικούς δυνάστες της. Είχε μορφωμένο πληθυσμό και μιά ευπρέπεια που ήταν ορατή. Εφυγα καταδικάζοντας το σύστημά της, αλλα κράτησα απο τότε μια ιδεα που μου άρεσε πολύ. Την ιδέα της κοινωνικής υπηρεσίας που στην Ουγγαρία ήταν τότε υποχρεωτική, κάτι σαν στρατιωτική υπηρεσία. Θυμάμαι έντονα τη γυναίκα κάποιου ζευγαριού που με φιλοξένησε εκεί, να ξυπνάει πρωί για να πάει σε κάποιο νοσοκομείο για δουλειά. Η υπηρεσία της θα κρατούσε περίπου 2 χρόνια. Πρόσφερε κάτι στην κοινωνία της. Και σε κάποια συζήτηση μαζί της, ενώ καταρράκωσε το σύστημα για τα πολλά άλλα δεινά του, μου μίλησε για την υπηρεσία της με τα καλύτερα λόγια. "Είναι ό,τι μας κρατάει", μου είχε πεί. Την ίδια ώρα, καποια άλλη γυναίκα, της κρατούσε το παιδί της σε κάποιον παιδικό σταθμό.
Το πρόβλημα της "ηθικής" του έλληνα, απασχόλησε πολλούς και στον τόπο μας, και ανα καιρούς, η εξουσία επιχείρησε με σκληρούς και δικτατορικούς τρόπους να "ηθικοποιήσει" τον έλληνα. Είναι γνωστές οι ηθικολογίες του δικτάτορα Πάγκαλου (που μέτραγε τις φούστες), ο Μεταξάς, που πίστευε πως μέσα απο τον μιλιταρισμό και τις νεολαίες του θα δημιουργούσε ηθική ιδεολογία με λαϊκή βάση. Γνωστό είναι επίσης και το "Πατρίδα - Θρησκεία - Οικογένεια", ιδεολογικό κατασκεύασμα του κ. Γεωργαλά (επίσης απο την Ουγγαρία), που ενστερνίστηκαν ιδεολογικά οι συνταγματάρχες πιστεύοντας πως αποτελεί απο μόνο του ηθική.
Για την ιστορία αναφέρω, πως το μεγαλύτερο και αποτελεσματικότερο κίνημα ηθικής που επιχειρήθηκε ιδεολογικά στην Ελλάδα και περάστηκε στους Ελληνες, ήταν το κίνημα της θρησκευτικής οργάνωσης "Ζωή", ιδεολογικό κατασκεύασμα μερικών ελλήνων θεολόγων που έπεισαν τον τότε βασιλιά Παύλο πως για να δαμαστεί ο ατίθασος και πονηρός ανατολίτης, έπρεπε να "προτεσταντοποιηθεί" το μόνο στοιχείο που τον φόβιζε - η ελληνική Ορθοδοξία. Και μέσα απο αυτή την Προτεσταντοποίηση, να αναπτύξει μηνύματα ηθικής συμπεριφοράς ανάλογα με εκείνα της Δύσης. Οσοι πήγαν σχολείο στην Ελλάδα την εποχή εκείνη, θα το θυμούνται. Το κίνημα της "Ζωής" με τα κατηχητικά του, τις θεούσες του (προτεσταντικές απομιμήσεις), το ομώνυμο περιοδικό του και τις "ομάδες εργασίας" του, έφτασε στο ζενίθ του τη δεκαετία του 70 και πνίγηκε κατόπιν στις ενδοεκκλησιαστικές ίντριγκες.
Υποστηρίζω όμως απόλυτα την εφαρμογή ενός προγράμματος που απαιτεί απο τους έλληνες κάποια κοινωνική υπηρεσία. Υποστηρίζω την ενσωμάτωσή του σε όλους τους τομείς τις κοινωνικής μας ζωής και Παιδείας, απο το δημοτικό μέχρι το πανεπιστήμιο. Προυπόθεση για κάθε έλληνα, πριν ενταχθεί σαν πολίτης στο κοινωνικό σύνολο, να προσφέρει κάτι στον συνάνθρωπό του. Και δεν αναφέρομαι σε εθελοντική εργασία που ειναι επιλογή συνειδητοποιημένων ανθρώπων, ούτε σε μιλιταριστικά σχήματα υπακοής ή θρησκευτικά μορφώματα. Αναφέρομαι σε υποχρεωτικη κοινωνική υπηρεσία (τις λεπτομέρειες τις βρίσκουμε), που μέσα απο το οργανωμένο σύστημα κοινωνισμού και παιδείας, θα έχει σαν απότερο σκοπό να φέρει τους ανθρώπους κοντά στο συνάνθρωπό τους, να δώσει έμφαση στην ατομικη και κοινωνική υπευθυνότητα, την κοινωνική συμμετοχή, την ατομική υποχρέωση.
Εκεί που οι δάσκαλοι θα πηγαίνουν τα παιδιά για διαδηλώσεις και σπασίματα στις τοπικές αστυνομίες και τράπεζες, ας μάθουμε πιά να τα πηγαίνουμε για δουλειά στα τοπικά νοσοκομεία. Μόνον τότε, μόνον αν δημιουργηθεί μια γενιά με τέτοια κοινωνική νοοτροπία και λαϊκή βάση ηθικής, θα μπορέσουμε να επιζήσουμε σαν εθνος. Διαφορετικά θα βουλιάξουμε στον αμοραλισμό μας. Και Δανία δεν θα γίνουμε. Θα χρειαστούμε βέβαια, 30 ολόκληρα χρόνια.
------------------------------------------
Picture by Locus Publicus
Eλλάδα 2009
------------------------------------------
Όσα προτείνεις θα προϋπέθεταν μια ισχυρή δόση κουλτούρας εθελοντισμού, που δυστυχώς δεν υπάρχει στην Ελλάδα. Έγινε ένα μικρό και περισταστιακό άνοιγμα προς τα εκεί την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, αλλά εν γένει οι περισσότεροι συμπατριώτες μας παραμένουν... δεθελοντές στη νοοτροπία τους. Βλέπεις το άραγμα με τη φραπεδιά στην καφετέρια δεν αφήνει στους νέους μας - η ηλικιακή ομάδα που θα μπορούσε να προσφέρει τα περισσότερα - και πολλά περιθώρια για εθελοντική, κοινωνική δράση...
ReplyDeleteΑκόμα και οι "προοδευτικές" δυνάμεις της χώρας φίλε Γεράσιμε, θεωρούν τον Εθελοντισμό σαν κόλπο του Κεφαλαίου για τσάμπα εργασία. Οι ίδιοι άνθρωποι που δεν θα είχαν πρίν μερικά χρόνια πρόβλημα να κολλεκτιβοποιήσουν τους πάντες.
ReplyDeleteΤο θέμα είναι να δημιουργηθεί κάποια ηθική ιδεολογία, και με τα χρόνια να μας διαποτίσει. Την νέα γενιά. Οπως η παρακμή σταδιακά μας τρώει, έτσι και η μόρφωση και συμμετοχή μπορεί σταδιακά να μας ανεβάσει.
Καταπληκτικό κείμενο Locus, όχι πως τα προηγούμενα δεν ήταν...:)
ReplyDeleteΠολλά από όσα γράφεις υπήρχαν ως σκέψεις στο μυαλό μου, εμπειρικά θα έλεγα, ενώ εσύ τα αναλύεις και τα τεκμηριώνεις έξοχα.
Θα “διαφωνήσω” εν μέρη με την “θέση” ότι ο Έλληνας σήμερα δεν έχει “διάθεση κοινωνικής προσφοράς” , πιστεύω αντίθετα, ότι η διάθεση υπάρχει και μάλιστα ιδιαίτερα έντονη, μόνο που τα τελευταία 30 περίπου χρόνια βρίσκετε σε “λανθάνουσα” κατάσταση και ανοργάνωτη, ως είναι, εκδηλώνετε μεμονωμένα και περιστασιακά, ειδικά στις μεγάλες πόλις και όχι μόνο....
Μικρό παράδειγμα που έχει σχέση και με τα τις τελευταίες φωτιές....:
Προ 10ετιας ανεβαίνοντας στο χωριό μου , Καταφύγι Άγραφων , είδα στην είσοδο του χωριού να έχει πάρει φωτιά μικρή έκταση από ξερόχορτα, την εξέλιξη της οποίας παρακολουθούσαν από πολύ κοντά 20-30 άτομα “με τα χέρια στις τσέπες” δλδ χωρίς να κάνουν τίποτα......
Όταν ρώτησα τι συμβαίνει , μου απάντησαν ότι είχαν ειδοποιήσει την πυροσβεστική και την περίμεναν.....(απόσταση του χωριού από την Καρδίτσα , έδρα της πυροσβεστικής, 40 λεπτά)
Τότε 2 – 3 αρχίσαμε να την σβήνουμε με κλαδιά κλπ και σχεδόν αμέσως ακολούθησαν και όλοι οι υπόλοιποι, που μέχρι τότε απλώς παρακολουθούσαν, το αποτέλεσμα ήταν σε 15 λεπτά να έχει σβήσει πριν πάρει διαστάσεις.....
Πιστεύω ότι παρόμοιες εμπειρίες θα έχουν πολλοί.
Υγ. Ένα μέτρο, που πιστεύω, θα βοηθούσε σημαντικά στον περιορισμό καταστροφικών πυρκαγιών,
και όχι μόνο, όπως σωστά αναφέρεις, θα ήταν η γενικευμένη "υποχρεωτική" συμμετοχή όλων των κατοίκων της περιοχής....
Ενώ στις διαπιστώσεις που κανεις συμφωνώ στο μεγαλύτερο μέρος διαφωνώ πλήρως σε αυτό που γράφεις για υποχρεωτικη κοινωνική υπηρεσία.
ReplyDeleteΜόνο τα απολυταρχικά καθεστώτα και ο στρατός μπορούν να επιβάλουν κάτι τέτοιο.
Αλλά πήγε ποτέ κανένας αφου απολύθηκε από τον στρατό να κάνει πχ αποψίλωση από μόνος του;
Αντίθετα η προαγωγή του εθελοντισμού όπως απέδειξαν με επιτυχία οι Ολυμπιακοί αγώνες,όπως γράφει ο Γεράσιμος,είτε με το παράδειγμα ,όπως γράφει ο Glam,είναι το επιζητούμενο.
Φίλε glam ωραίο το σχόλιό σου, το παράδειγμα που αναφέρεις, καί να τονίσω πως δεν είπα πως οι έλληνες δεν έχουν διάθεση κοινωνικής προσφοράς. Δεν ζούν, είπα, σε ενα περιβάλλον που η ηθική προβάλεται έστω και ιδεολογικά. Αυτό φαίνεται απο τα σχολεία μας, τα πανεπιστήμιά μας, την αγορά εργασίας, και τη γενικευμένη λαμογιά που επικρατεί παντού. Η Αλληλεγγύη είναι μια ιδιότητα που υπάρχει σε όλους μας (ο δικός μας παραδοσιακός μηχανισμός είναι το φιλότιμο), και η θέση αυτού του πόστ είναι πως μπορούμε να την ενισχύσουμε δημιουργώντας μια πλατύτερη κοινωνική συνείδηση, και κάνοντας ορισμένα πράγματα. Ο Εθελοντισμός είναι ένα συστατικό προώθησης, το ίδιο και η οργάνωση σε τοπικό επίπεδο (που αναφέρεις). Εχουμε όμως και την οργανωμένη Παιδεία μας, και ίσως εκεί θα μπορούσαμε να βάζαμε και "υποχρέωση", στο βαθμό που γίνεται.
ReplyDeleteΔεν είμαι κατηγορηματικός, και αν αυτό είναι δικτατορικό, όπως λέει ο ΑΘεόφοβος, καλώς, ας το συζητήσουμε. Ούτε εγώ επιθυμώ δικτατορίες. Έχουμε όμως και μηχανισμούς ιεραρχικούς και 'δικτατορικούς", σε κάθε κοινωνία. "Δικτατορία" δεν είναι η υπηρεσία στον στρατό; "Δικτατορία" δεν είναι, κατα κάποιον φιλοσοφικό τρόπο και η οργανωμένη, υποχρεωτική Παιδεία, το σχολικό μας σύστημα;
Είχαμε κάποτε 2 χρόνια άχρηστης στρατιωτικής θητείας. Δεν θα μπορούσαμε να είχαμε λιγότερη θητεία και λίγο "κοινωνισμό";
Φίλοι μου, σενάρια σκέψης επεξεργάζομαι, ανοιχτός σε ιδέες και συζήτηση. Αν ποτέ καθίσουμε σοβαρά, σε επίπεδο πολιτικής και κοινωνίας να κάνουμε αυτή τη συζήτηση, είμαι σίγουρος πως θα υπάρξουν πολλές και καλές ιδέες. Και πάντα υπάρχει τρόπος να προωθηθούν δημοκρατικά.