Ο βασιλιάς της Ρουμανίας

"- Eίμαι ενας έμπορος και τίποτα παραπάνω. Παράνομος ναί, αλλα όχι ανήθικος. Απλά εμπορεύομαι σε μια νεκρή κοινωνία...".

Νύχτα μπήκαμε στο Βουκουρέστι. Παγωνιά κι ομίχλη κάλυπτε την ατμόσφαιρα. Η ερημιά σε τρόμαζε. Σε κάποιες γωνιές του δρόμου, ανάμεσα στις ομοιόμορφες εργατικές πολυκατοικίες με τα γκρίζα παγερά τσιμέντα, ουρές ανθρώπων τυλιγμένοι σε βαριά παλτά και χοντρές σκούφιες, περίμεναν υπομονετικά στο κρύο. Δεν θυμάμαι αν έκανα κάποια σκέψη συμπόνοιας για τις γυναίκες που έτριβαν τα χέρια τους υπομονετικά στο κρύο προσπαθώντας να σκοτώσουν λίγο ακόμα χρόνο αντέχοντας τον πόνο. Το ψωμί έβγαινε νωρίς, χαράματα, και ποτέ δεν ήταν αρκετό...

Ο παράφρων πρόεδρος της χώρας έχτιζε καινούργιο σπίτι. Οργίαζαν οι φήμες για το παλάτι με τα χίλια δωμάτια, τα κελάρια που έσφιζαν φαγητά, κρασιά και φρούτα, τα ανήλιαγα σκοτεινά κελιά του υπογείου οπου φυλάσσονταν αντικαθεστωτικοί, τρομερές φυλακές του στυγνού καθεστώτος που κυβερνούσε τη χώρα. To νέο παλάτι θα ήταν το δεύτερο σε μέγεθος κτίριο στον κόσμο μετά το Αμερικανικό Πεντάγωνο. Και όλοι οι δρόμοι της πόλης θα κατέληγαν σ 'αυτό, κατά τα πρότυπα του Παρισιού. Το βράδυ, θα ήταν ένα απο τα φωτεινότερα κτίρια στον κόσμο. Ορατό ακόμα κι απ' το φεγγάρι.

Κρύο και θλιβερό και το παλιό γαλλικό ξενοδοχείο. Οι παλιές αριστοκρατικές αντίκες είχαν πια ξεφτίσει, τα ιμιτασιόν γαλλικά γλυπτά αγνάντευαν τον χώρο αμήχανα σαν να ήθελαν να μετακινηθούν. Κόκκινα βελούδα παντού, παλιά ξεφτισμένα χαλιά και κουρτίνες. Απο την Επανάσταση δεν είχε γίνει καμμία ανακαίνιση. Δυό τραγικές ανθρώπινες φιγούρες, αξύριστες, ντυμένες με σκούρες βυσσινή στολές, επίχρυσα κουμπιά και τσαλακωμένα πανταλόνια, μας υποδέχτηκαν βαριεστημένα. Welcome to Romania.

Εκανα τούτο το ταξίδι για τον Δημήτρη. Φίλο καλό, φίλο αγαπητό. Περιστεριώτης, σπίρτο στη σκέψη, καλό χιούμορ, καλό ντύσιμο, πολλές γνώσεις και γλώσσες. Εμπορας του Αμστερνταμ. Μου είχε ζητήσει να οδηγήσω εδώ ένα αυτοκίνητο γεμάτο πράγματα. Τον ακολούθησα για την εμπειρία. Ρουμάνικη μουσική, κρασιά, και ό,τι άλλο προκύψει. Χριστούγεννα στα χιόνια του Μπρασόφ. Ο Δημήτρης ήταν υπέροχη παρέα. Οταν έφτασε πριν πολλά χρόνια φοιτητής στη Ρουμανία, ήταν απο τους πρώτους έλληνες. Είχε τότε μακριά μαλλιά και αριστερές ιδέες. Τώρα ήταν πτυχιούχος γυναικάς, και ασχολούνταν αποκλειστικά με το λαθρεμπόριο.

"- Στην κορυφή της πυραμίδας, ο Νικολάε, η Ελενα και οι σεκουριτάδες. Kαι γύρω τους το παρακράτος. Και το δίκτυο των ρουφιάνων. Παντού φίλε μου ρουφιάνοι. Στη δουλειά, στη γειτονιά, στο καφενείο, στην οικογένεια. Ακολουθεί μια μάζα τεράστια, αυτοί που περιμένανε στο δρομο για ψωμί. Ο κόσμος που δεν έχει τίποτα. Και στη βάση οι λαθρέμποροι. Εμείς. Είμαστε οι μόνοι που κάνουμε εμπόριο. Παράνομο, αλλά αληθινό εμπόριο. Και όσα δεν κλέβει η πυραμίδα, τα κρατάμε εμείς."

Στις αγορές του Αμστερνταμ και το λιμάνι του Ρόττερνταμ, είχαμε γεμίσει δύο αυτοκίνητα με διάφορα είδη. Γυναικεία αρώματα, εσώρουχα, τσιγάρα, ρούχα και πουλόβερ. Κάποιοι Σουριναμέζοι της γύρας μας εφοδίασαν δερμάτινα μπουφάν, χρυσαφικά και ηλεκτρονικά. Τρείς μέρες πριν το ταξίδι, είχαν σπάσει τα τηλέφωνα στο σπίτι. Ενας απίθανος και άγνωστος κόσμος τηλεφωνούσε με παραγγελίες, άφηνε μηνύματα και έδινε οδηγίες. Ενας έλληνας που εμπορευόταν σε όλα τα Βαλκάνια, ένας Σύριος που είχε πάρε δώσε με την Μέση Ανατολή, ενας ανατολικογερμανός που ζητούσε δερμάτινα μπουφάν και γαλλικά αρώματα. Κάποιος άλλος, Ρώσος, ειδικευόνταν σε μικρά γερμανικά φορτηγάκια. Τα μετέτρεπε λέει, σε ασθενοφόρα...

"- Κανείς δεν φοβάται. Ολα είναι παράνομα, απαγορευμένα. Για να ανεβαίνει η αξία τους στη μαύρη αγορά. Εμπόριο, αγαθά, ταξίδια, όλα ειναι κοντρολαρισμένα απο το Ζεύγος. Το εμπόριο της χώρας ανήκει σε μάς. Ετσι είναι το σχέδιο. Εχω κάποιους σε πληρωμή, στο Τελωνείο, στο Κόμμα, στο Πανεπιστήμιο. Μπαινοβγαίνω στη χώρα και πουλάω αυτά που θα έπρεπε να είναι νόμιμα. Είμαι ακόμα μικρός. Αλλά μεγαλώνω..."

Κάθε χώρα έχει τη δική της αισθητική. Τούτη εδώ κουβαλάει μαζί της μια θλίψη καρφιτσωμένη σε μια όμορφη αρχιτεκτονική με φόντο όμορφα χιονισμένα βουνά, ψιλοτάβανα αρχοντικά που βούλιαξαν στην παρακμή, μια μυρωδιά απο καπνιστό λίπος, και μια ησυχία που σε βουβαίνει. Σε κάποια μαγαζιά λίγα μέτρα απο το ξενοδοχείο, στο ιστορικό κέντρο με τα όμορφα πλακόστρωτα, είδα ενα μαγαζί που πουλούσε μεταχειρισμένα παπούτσια...

Μα εδώ δεν υπήρχε κρίση, ούτε ουρές, ούτε λιγοστό ψωμί. Το πλήθος συνωστιζόνταν γύρω απο τον μπουφέ με τα γεμιστά γουρουνόπουλα, γαρνιρισμένα με λουλούδια και με γεύση γαλλικού κονιάκ. Και η μουσική της νύχτας, τα ρουμάνικα βιολιά με τους τσιγγάνικους γρήγορους ρυθμούς, δωσμένη σε μια ατμόσφαιρα ποιητικού φωτισμού, με κεριά και τζάκια, άφηνε τον λυγμό της τραγουδίστριας να σε ταξιδεύει μακριά.

Η Γεωργιάνα, μια όμορφη ρουμάνα, ερωμένη αξιωματούχων, αφηγούνταν πως είχε ένα δωμάτιο γεμάτο χρυσαφικά, προσωπική της ασφάλεια ζωής σε ένα σύστημα που είχε καταρρεύσει και απλά περίμενε την ώρα της ανατροπής. Και μαζί μας, η Πέτρα, μέλος του κόμματος και της γραφειοκρατίας, η "γυναίκα με τους τίτλους". Κρατούσε λίστες με ανθρώπους της εξουσίας που πληρώνονταν για χάρες, και διοχέτευε στον Δημήτρη τις απαιτήσεις των διεφθαρμένων. Μια μέρα, όταν η πυραμίδα θα έπεφτε, θά άνοιγε και η πόρτα με τους τίτλους...

" - Με τον καιρό, καθώς μεγαλώνουμε, τις μετακινήσεις θα τις οργανώσουμε καλύτερα, πιο γρήγορες, πιο αποτελεσματικές. Ολα πάνε ανατολικά φίλε, σιγά σιγά μεγαλώνουμε, κάνουμε αγορά. Εκεί είναι το μέλλον. Και μια μέρα, όταν η πυραμίδα πέσει και όλοι θα φεύγουνε για τη Δύση, εμείς θα ανοίξουμε μεγάλες πόρτες. "

Ηταν μια φαντασμαγορία απο προσωπικότητες κάποιου κόσμου άγνωστου και μακρινού, μέλη ενός κλάμπ που ζούσε αρχοντικά, παράνομα και πλούσια, στις παρυφές ενός κλειστού και μυστικού κόσμου, ζεστοί μέσα στο κρύο, χορτασμένοι ανάμεσα στους πεινασμένους, εμπορευόμενοι ανάμεσα στους άνεργους.

Μια διάσταση τόσο βάναυσα αντίθετη με το περιβάλλον της, τόσο τραγική την ώρα που διαδραματιζόταν, τόσο προκλητικα πλούσια για τα μέλη της...

" - Τα πράγματα θα τα αγοράσει ένας μάνατζερ που θάρθει στο ξενοδοχείο. Αυτός θα φέρει τα λεφτά. Είναι κι αυτός μέλος του κόμματος, και ασχολείται με τον τουρισμό. Συστήνεται με το παρατσούκλι "ο γυμναστής", γιατί περνάει τον καιρό του κάνοντας σκί, και διασκεδάζοντας με πλούσιους τουρίστες και ντόπιους. Μεγαλέμπορας. Διατηρεί κάπου μια τεράστια αποθήκη με ρούχα, αρώματα, χρυσαφικά και ό,τι φανταστείς. Μια εντελώς κρυφή επιχείρηση, ενα σούπερ μάρκετ αγοράς που δεν υπάρχει. Σ' αυτό, ψωνίζουν με συνάλλαγμα κάποιοι πελάτες του που ειδοποιούνται ιδιωτικά. Ενα σύστημα εμπορίου πέρα απο φόρους και κράτος."

Οι μουσικοί της βραδιάς, κορυφαίοι σολίστες της κλασικής μουσικής και μέλη της εθνικής ορχήστρας, δούλευαν εδώ ιδιωτικά, παίζοντας γρήγορους και αργόσυρτους λαϊκούς ρυθμούς, ξεβράζοντας το πάθος της ρουμανικής ψυχής για δυτικά φιλοδωρήματα. Περίμεναν κι αυτοί την ώρα της ανατροπής, και τη μεγάλη πρόσκληση στη Δύση, όπου το ρεπερτόριό τους θα άλλαζε απο γύφτικα τραγούδια σε ρυθμούς του Τσαικόφσκι και Μότσαρτ, την κατάλληλη στιγμή, την κατάλληλη ώρα...

"- Κάποια μέρα, θα ξεκαθαρίσουν οι λογαριασμοί με τον Τσαουσέσκου και το ταψί θα γυρίσει ανάποδα. Και τότε, όλος αυτός ο κόσμος θα καταρρεύσει, το πλήθος θα σκορπίσει στους ορίζοντες του κόσμου, άλλοι θα βουλιάξουν στο χάος που υπάρχει κάτω απο τα πόδια τους, και τότε, εγώ, θα γίνω βασιλιάς της Ρουμανίας..." .

Η ανατροπή έγινε λίγο αργότερα, Χριστούγεννα του 89. Τρομοκρατημένος απο κάποιον ξεσηκωμό στην Τιμισοάρα που σιγά σιγά έφτανε και στην πρωτεύουσα, ο τερατώδης δικτάτορας επιχείρησε να δραπετεύσει με ελικόπτερο. Αλλα κάποιοι αξιωματικοί και άνθρωποι του Κόμματος που τον παρακολουθούσαν στενά, συνέλαβαν αυτόν και την γυναίκα του, μισητές και απάνθρωπες φιγούρες ενός στυγνού καθεστώτος, και τον έσυραν σε κάποιο συνοπτικό θάνατο στον δαίδαλο των υπογείων του παλατιού του. Ηταν οι δικοί του άνθρωποι, που θα ξανάντυναν τώρα τη χώρα με μια ακόμα δικτατορία, αυτη τη φορά "δημοκρατική"...

Είχαν προηγηθεί επαναστάσεις και ξεσηκωμοί παντού στην ανατολική Ευρώπη, το Τείχος είχε πέσει φαντασμαγορικά. Μικρές οπλισμένες ομάδες μάχονταν τώρα στο δρόμο, άλλες έκαναν πλιάτσικο σε ό,τι άξιζε να ληστευθεί. Κανείς δεν άκουσε τίποτα για οργάνωση, σχέδιο και τακτικές. Ολοι με όλους, και καθένας για τον εαυτό του. Το σύρμα έπεσε σε όλο το Βουκουρέστι. Η ώρα ήρθε, το σύστημα καταρρέει...

"-Αυτή τη στιγμή, το σύστημα έχει παγώσει, δεν λειτουργεί τίποτα. Η αστυνομία έχει διαλυθεί, οι φάκελοι πωλούνται στην αγορά, χαφιέδες και σεκουριτάδες φοβούνται και κρύβονται. Η χώρα δεν έχει κάν Σύνταγμα. Τώρα χτυπάμε..." .

Οι ουρές του ψωμιού μεγάλωσαν, ο ¨"γυμναστής" του χιονοδρομικού κέντρου την κοπάνισε για την Αυστρία, οι μουσικοί της βραδιάς ξεχύθηκαν στις ορχήστρες της Δύσης, η Πέτρα μάζεψε στο σπίτι της ό,τι μπορούσε να χρησιμεύσει σε πλαστογραφίες, και τα παιδιά του ξενοδοχείου άρχισαν τα μεγάλα εμπόρια και τις δουλειές. Την εβδομάδα που οι φωτογραφίες του Ζεύγους κυκλοφόρησαν στις ειδήσεις του κόσμου, τραγικές φιγούρες ενος συστήματος που σάπισε, ο Δημήτρης κατέβαζε ολόκληρα φορτηγά με είδη εμπορίου στο Βουκουρέστι, πουλώντας φαγητά και φάρμακα στις γειτονιές των πεινασμένων, απ' απευθείας απο τη νταλίκα. Η νέα εποχή ξημέρωνε...

H ενεργητική Πέτρα και το "γραφείο των φίλων", μοίραζαν τίτλους ακινήτων για Χριστουγενιάτικα δώρα. Παλιά γαλλικά αρχοντικά, εξοχικά, αποθήκες, επιχειρήσεις, γραφεία στο Βουκουρέστι. Μέχρι τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς, η παρέα του ξενοδοχείου, είχε στα χέρια της μια απίθανη ακίνητη περιουσία. Μερικοί γυρνούσαν τη χώρα με την πόρσε, μόνον και μόνον για να δούν τα ακίνητα που όριζαν. Ο Δημήτρης απέκτησε έναν πύργο στο Μπρασόφ...

Τον ξαναείδα ξανά ύστερα απο χρόνια, φέτος το καλοκαίρι. Εγκάρδιος και πνευματώδης όπως πάντα. Με κατσάδιασε που είχα χαθεί τόσο καιρό, ήπιαμε ούζο με μεζέδες. Ναι, το πάρτυ τέλειωσε, παραδέχτηκε. Και τώρα έχει πολλά δικαστήρια απο διάφορους δυτικούς που ζητούν πίσω τις περιουσίες τους. Η Πέτρα ζούσε τώρα πια στην Ελβετία οπου είχε μεταφέρει όσο ρευστό πλούτο μπορούσε, η Γεωργιάνα χάθηκε κι αυτή στη Δύση με τα χρυσαφικά της, και εκείνος, αυτάρκης, ολιγαρκής και εμπορικός όπως πάντα, είχε φύγει για την Ισπανία οπου δημιούργησε μια μεγάλη οικοδομική εταιρεία με αληθινό πλούτο και πελάτες. Με προσκάλεσε στο σπίτι του.

"-Και ο πύργος στο Μπρασόφ;"
"- Τον πούλησα στον ιδιοκτήτη του. Του κόστισε λιγότερα απο τα δικαστικά. Που να τρέχει ο άνθρωπος. Mετά απο μάς τα πράγματα αγρίεψαν, ήρθαν οργανωμένες εγκληματικές ομάδες. Και εγώ έφυγα. Ξέρεις, ακόμα και οι βασιλιάδες πρέπει κάποτε να αποχωρούν. Αλλιώς γκρεμίζονται σαν τον Μοχάμεντ Αλι..."

-------------------------------------------------------------
Πάνε χρόνια απο τότες, μια προσωπική επέτειος που θυμάμαι άβολα και ενοχικά. Είχα μπεί, θαρρώ απο άτύχημα, σε κάποιo θεωρείο της Ιστορίας κι αγνάντεψα άθελά μου το μέλλον. Προσωπικό μου λάφυρο, η τρομερή ιστορική στιγμή, και οι θλιμμένες μελωδίες των Ρουμάνων.

Τις εμπειρίες της στυγνής δικτατορίας και την καταρράκωση της αξιοπρέπειας του Ρουμανικού λαού, καλούνται σήμερα να εκφράσουν και να καταθέσουν στον κόσμο οι συγγραφείς του. Χαιρετώ με ικανοποίηση την απονομή του βραβείου Νομπελ στην Herta Müller, που με την βιβλιογραφία της φαίνεται να θίγει τις πτυχές ενός συστήματος που ήταν μισητό όσο τίποτα άλλο απο τη λαϊκή βάση.

Η Ιστορία θα δώσει τις πληροφορίες των διαστάσεων της τρέλλας που έγινε σύστημα. Και η Λογοτεχνία, όπως πάντα, ταξίδι μέσα απο την καρδιά, θα μας προσωποποιήσει τα συναισθήματα εκείνα των ανθρώπων που για δύο γενιές έγιναν σκουλήκια...