Ave Maria

Με περίμενε όπως είχαμε συμφωνήσει. Είχε σηκωθεί νωρίς, έστρωσε με επιμέλεια το δωμάτιό της, καθάρισε τον χώρο για να την ικανοποιεί, κίνησε κατόπιν για την κουζίνα. Με δυσκολία και πόνο κατέβηκε τα σκαλιά του σπιτιού, κρατημένη απο όπου μπορούσε, σχεδόν σβαρνώντας το κορμί της. Μα όταν εγώ φάνηκα στην πόρτα, ο καφές ήταν αχνιστός και εκείνη ντυμένη στα λευκά, με το καπελίνο της, τις σιδερωμένες πιέτες, τα καλά της παπούτσια και την ομπρέλα της. Κανείς δεν θα μάθαινε ποτέ αν πονούσε, αν υπέφερε, αν άντεχε. Στην ιρλανδική της περηφάνεια αυτό ήτανε ντροπή. Σημασία έχει να στέκεσαι όρθιος.

Τούτο το περίεργο πλάσμα είναι η πεθερά μου. Σκληρό καρύδι του παλιού κόσμου, με νόρμες συμπεριφοράς ιρλανδικές, πολλά παιδιά, φαγητό άστα να πάνε, καθαριότητα, πειθαρχία και σκληρή δουλειά. Και υπακοή στο Θεό. Εκείνον που καθόριζε τις τύχες μας απο γεννησημιού μας μέχρι την έσχατη ώρα της κλήσης. Που γι αυτήν δεν θ'αργούσε. Ο κύκλος είχε τελειώσει, και το ήξερε. Την προηγούμενη εβδομάδα είχαμε επισκεφτεί και το νοσοκομείο. Ο γιατρός ήταν ευγενικός, και λίγο άβολα αλλα με σαφήνεια, διαλέγοντας προσεκτικά τα λόγια του και την εκφραστική του, μας πληροφόρησε πως ο καρκίνος ήταν κάπου ανάμεσα στο συκώτι και το πάγκρεας, περίπτωση μερικών μηνών. Εκείνη μας περίμενε έξω, στο διάδρομο. Κρατήσαμε τις οδηγίες του γιατρού. Οσο καιρός ακόμα απομένει, να την προσέχουμε και να ξεκουράζεται. Εκείνη δεν μας ρώτησε τίποτα για την επίσκεψη στο γιατρό. Ποτέ της δεν ρωτούσε κάτι που διαισθανόταν. Με κράτησε μονάχα απο το χέρι, και έκανε τους υπολογισμούς της. Στερνά Χριστούγεννα.

Είχα καθήσει μαζί της πάμπολλες φορές, και της μιλούσα. Γεννήθηκε και βίωσε τη Βιομηχανική Αμερική, θυμόνταν ακόμα τους παλιούς αργαλιούς και τις γυναίκες που δούλευαν εκεί ατέλειωτες ώρες. Και όταν της είπα πως η πόλη της, το Lowell, ήταν μια πόλη που με ενέπνεε να γράψω ενα βιβλίο για τους παλιούς άρχοντες και τη ζωή στις κλωστουφαντουργίες, με κοίταξε με απορία. Δεν το περίμενε. Βλέπεις, κανείς απο τα παιδιά της δεν ένοιωθε κάτι παρόμοιο. Είχαν όλα φύγει, και τα 10, αφήνοντας πίσω τους την παρακμή, τα ερειπωμένα εργοστάσια με τα σβηστά φουγάρα, τους σκουριασμένους αργαλιούς και τα χρεωκοπημένα μαγαζάκια του κέντρου.

Θυμόνταν ακόμα τους βερεσέδες που έγραφαν στα μεγάλα μαγαζιά, όταν ακόμα υπήρχαν ιδιοκτήτες που ντύνονταν με το κουστούμι και περίμεναν στην πόρτα. Πρίν οι μεγάλες εταιρίες κατεδαφίσουν τα πάντα και τα μετατρέψουν σε άχρωμα και απρόσωπα malls. Θυμόνταν ακόμα το πρώτο αυτοκίνητο της οικογένειας, μόνον που δεν χωράγαν όλοι, είπε και γέλασε, και οι μισοί πηγαίναν ακόμα με το λεωφορείο. Το μαγαζί που έφτιαχνε παγωτό στη γειτονιά, τον γαλατά που πέρναγε απο το σπίτι, τον ράφτη απο την Ιταλία που ήταν ο πρώτος στη γειτονιά της, και έραβε όλα τα παιδιά. Τα θυμόνταν όλα. Πρίν η Αμερική αλλάξει.

Κάπου εδώ στη σκάλα του σπιτιού της, θυμάται, ήρθε κι ο παπάς. Οταν τον είδε πάγωσε. Κρατήθηκε ζαλισμένη απο το τραπεζάκι, πήρε μια βαθιά ανάσα, όση ιρλανδική υπερηφάνεια είχε τη μάζεψε κι αυτή, και πήγε να τον αντικρύσει. Εσυρε κατόπιν σοβαρή τον εαυτό της στο δωμάτιο, έπεσε στα γόνατα μπροστά στο Θεό της, κι έκλαψε σαν μωρό παιδί. Το παιδί της είχε σκοτωθεί στο Βιετνάμ.

Μα ο Θεός ήθελε κι άλλους μούπε, την αδελφή της που αυτοκτόνησε απο κατάθλιψη σε κάποιο μοναστήρι, κανείς δεν ήξερε γιατί ήθελε να απομονωθεί, δεν υπήρχαν τότε ούτε φάρμακα, ούτε θεραπείες, ούτε γνώσεις. Μα κι όταν αυτά ήρθαν, σε τίποτα δεν βοήθησαν τα έρμα, μέρα χρονιάρα που τιμούσαν τους ήρωες του πολέμου, Veteran Day, γύρισε απο την εκκλησία με τον αδελφό της που είχε κάνει χρόνια στο μακελειό της Ευρώπης, και εκείνος αφού ήπιε καφέ και την αγκάλιασε, έφυγε κατόπιν και κείνος για πάντα, απο δικό του χέρι, φορώντας τη στρατιωτική στολή του πολέμου. Τί να κουβαλούσε και κείνος ο φτωχός στο κεφάλι του.

Οδηγήσαμε κατόπιν στο κέντρο της πόλης. Στην εκκλησία της. Τον Αγιο Ιωσήφ τον Εργάτη, προστάτη των φτωχών της πόλης. Αχ και νάξερες, μου είπε, πόσα φαγητά, ρούχα και δώρα έχει μοιράσει τούτη εδώ η εκκλησία στον κόσμο. Και όχι μόνον αμερικανούς. Κοίτα γύρω σου τη γειτονιά. Βιετναμέζοι και Καμποτζιανοί πούρθαν κι αυτοί μετά τον πόλεμο της Ινδοκίνας. Χιλιάδες κι αυτοί, χιλιάδες και οι επόμενοι. Οι πορτορικάνοι, οι δομινικανοί, οι κάθε λογής φτωχολογιά. Η Λειτουργία, με πληροφόρησε, γίνεται και στα ισπανικά.

Και έτσι καθήσαμε και μείς στα όμορφα στασίδια της εκκλησίας, συνοδεία με το βιβλίο της Γραφής, μα και το πρόγραμμα της ημέρας που μοιραζόνταν ξεχωριστά. Στον όμορφο ναό που απέξω έμοιαζε μπαρουτοκαπνισμένος στα μαυροκόκκινα τούβλα που τάτρωγε σταδιακά η πράσινη υγρή μούχλα, αλλά μέσα ήταν ολοκαίνουργος, καθαρός και περιποιημένος.

Στη ζωή των ευσεβών Καθολικών, και της πεθεράς μου, που ζούσε πιά σε έναν κόσμο που δεν καταλάβαινε και ούτε πια την ενδιέφερε να μάθει, οι τελευταίες ώρες ήταν πολύτιμες. Ηθελε να προσευχηθεί στο σκληρό και απρόσωπο Θεό της, να αφήσει πίσω την ευχή της πριν φύγει. Καθώς η μαγική μουσική άρχισε, μου έσφιξε ευγενικά το χέρι. "Να προσέχεις τα παιδιά", ψιθύρισε σιωπηλά. Και απορροφήθηκε κατόπιν, σοβαρή, στο θαύμα της Θείας Λειτουργίας...



Ave Maria
Gratia plena
Dominus tecum
Benedicta tu in mulieribus
Et benedictus fructus ventris
Tui, Jesus
Sancta Maria
Mater Dei
Ora pro nobis peccatoribus
Nunc et in hora mortis nostrae
Amen.

Hail Mary,
full of grace,
the Lord is with thee;
blessed art thou among women,
and blessed is the fruit of thy womb,
Jesus.
Holy Mary,
Mother of God,
pray for us sinners,
now and at the hour of our death.
Amen.