To Τέλος του Αντικόσμου

Μύασμα της ανθρώπινης Ιστορίας και ανθρώπινο "περίσσευμα", ο λαός της Αϊτής. Η επιτυχημένη επανάσταση των μαύρων σκλάβων των γαλλικών αποικιών, έφτιαξε στην ήπειρο της Αμερικής ενα ομοιογενές έθνος μαύρων, που αποκομμένοι απο τον υπόλοιπο κόσμο, κράτησαν ισχυρούς τους δεσμούς τους με την μάνα Αφρική.

Γλωσσικά, ανακατεύτηκαν με τα γαλλικά. Θρησκευτικά, οι ιδεοληψίες διάφορων Αφρικανικών θρησκειών, δημιούργησαν το τελετουργικό Vodou, μια πολύπλοκη σχέση με τους Θεούς. Και πολιτικά, το χάος. Μια σειρά απο δικτατορίες, εξωτερικές ανθρωπιστικές επεμβάσεις, πλιάτσικο απο ντόπιους δικτάτορες, και μια φτώχεια που τρώει το μυαλο και το κορμί. Γύρω στα 50, ο μέσος όρος ηλικίας στο δυστυχισμένο νησί.

Απο την εποχή της επανάστασης της Αϊτής, ο ευρωπαϊκός αποικιακός κόσμος κλείστηκε στο ανατολικό μέρος του νησιού της Hispaniola. Και έφτιαξε με τον αφρικανικό κόσμο της άλλης μεριάς, δύο σύνορα. Ενα φυσικό, την κορδιλιέρα και τους ποταμούς που τον χωρίζει απο την Αϊτή, και ένα άλλο, νοητό. Σύνορο του μυαλού, απέραντο τείχος της σκέψης και της ψυχής. Εκείνο του ρατσισμού. Στην Δομινικανική μεριά ο Κόσμος. Στην Αϊτινή, ο Αντικόσμος.

Mαύρος και αφρικανικός ο Αντικόσμος. Βρώμικος, με ανοιχτούς υπόνομους, μυστικιστική εσωστρέφεια, ακατάληπτη γλώσσα, αρρώστια και ανεργία. Ποντίκια και μολυσμένος αέρας τα ανύπαρκτα σχολεία του. Καμμένη σοδιά η γή του. Κρυφά και σιωπηλά, σκουπιδότοπος τοξικών και άλλων αποβλήτων που δηλητηριάζουν ακτές και γειτονιές. Μυρωδιά αγιάτρευτου θανάτου. Στις γιορτές και τους χορούς τους, οι Αϊτινοί "μιλούν" με τα πνεύματα. Μια απο τις πιο κλειστές κοινωνίες του κόσμου, η Αϊτή μοιάζει για δεκαετίες τώρα, με στρατόπεδο συγκέντρωσης κολασμένων. Η σχέση τους με την Ευρώπη ανύπαρκτη και προβληματική. Και εκείνη με τους γείτονές της, τους Δομινικανούς, δύσκολη και επιθετική. Σχέση αφέντη-δούλου.

Σε μια άτυπη και σιωπηλή συμφωνία που κρατάει γενιές, η Αϊτή στέλνει τα ξυπόλητα και φτωχά παιδιά της λαθρομετανάστες στη χώρα του δομινικανού γείτονα για την εποχειακή σοδιά των ζαχαροκάλαμων, καθαρίσματα, μερεμέτια και χαμοδουλειές. Αλλους με παράνομα φορτηγά που τους αδειάζουν νύχτα στα χωράφια, άλλους με σάπιες βάρκες, άλλους ξυπόλητους περπατητές της κορδιλιέρας. Είναι η ανθρώπινη σκλαβιά που έπρεπε να έχει καταργηθεί απο χρόνια, αλλά πάντα βρίσκει μορφές για να υπάρχει. Και που πολλές φορές σοκάρει.

Μα πέρα απο τα ζαχαροκάλαμα, η Αϊτή είχε και έχει για τους Δομινικανούς και ενα ακόμα σκοπό. Να είναι νοητό σημείο αναφοράς του τί δεν πρέπει να είναι η ένδοξη ισπανική μεριά: ενας βρωμερός υπόνομος, με μαύρα ανθρώπινα απόβλητα, μολυσμένα αποπαίδια της Αφρικής που τυχαία βρέθηκαν στον Νέο Κόσμο, άθεοι, δυσειδαίμονες, σατανιστές και αρρωστιάρηδες αιμοφιλιακοί. Μια κατάρα που έπρεπε να κρατηθεί σε απόσταση.

Οι Κουβανοί διδάχτηκαν πως είναι μαύροι, οι Δομινικάνοι πως είναι ινδιάνοι και ευρωπαίοι. H ισπανική μεριά, μικτή κι αυτή σε χρώμα και αίμα, ποτέ της δεν αποδέχτηκε πως είναι μαύρη. Για το χρώμα της πατρίδας έχουν εφευρεθεί διάφοροι χαρακτηρισμοί, morena (brown), india (indian), blanca oscura (σκούρος άσπρος), trigueño (ανοιχτόχρωμος), μόνον και μόνον για να αποφευχθεί ο μοιραίος χαρακτηρισμός. Η ισπανική μεριά κοιτούσε πάντοτε προς την ένδοξη Ευρώπη, τιμητικοί απόγονοι του Κολόμβου και των μεγάλων κονκισταδόρες που κατέκλυσαν τον Νέο Κόσμο.

Στις πολλές δικτατορίες που γνώρισε ο Αγιος Δομίνικος, και ειδικά εκείνη της περιόδου του Rafael Leonidas Trujillo, ενα όραμα "καθαρότητας", φτιάχτηκε ιδεολογικά, και πέρασε στο συλλογικό υποσυνείδητο του ισπανόφωνου πληθυσμού μέσα απο την δημόσια παιδεία. Το δόγμα της "καθαρότητας" αποτελούνταν απο τρείς άξονες - την Ισπανικότητα, τον Καθολικισμό, και το Ευρωπαικό Αίμα. Αν και η θεωρία του αίματος μπάζει νερά απο παντού, το δόγμα είχε απήχηση, καί βρήκε άμεση εφαρμογή στον ρατσισμό κατά των Αϊτινών. Εκκλησία και δικτατορία πάλεψαν και πέτυχαν να περάσουν το νέο μοτίβο κοινωνικής σκέψης στον πληθυσμό.

Γεμάτη η ιστορία της Δομινικανικής δημοκρατίας απο γεγονότα και τελετουργίες που πρόβαλαν αυτό το όραμα. Το να είναι κανείς μαύρος και άθεος θεωρείται πλέον σχεδόν έγκλημα. Οι ιστορίες με τις Δομινικάνες που ισιώνουν τα μαλλιά τους (για να μήν φαίνονται μαύρες), είναι αληθινές, και είναι απο τα πρώτα πράγματα που μαθαίνει εμπειρικά όποιος επισκέπτεται το νησί.

Το 1937, η Ιστορία έδωσε τον λόγο στον δαρβινισμό του μίσους. Το πρόβλημα των πεινασμένων λαθρομεταναστών είχε πάρει μεγάλη έκταση και απειλούσε την Δομινικανική πλευρά. Τα φυσικά σύνορα με την Αϊτή είχαν αποδειχθεί ανεπαρκή να συγκρατήσουν τα πλήθη. Χιλιάδες παράνομοι λαθρομετανάστες είχαν εισβάλει απο παντού. Σε μια στιγμή ευφορίας (λένε πως ήταν μεθυσμένος), ο μεγαλομανής El Jefe, μυθική μορφή στυγνού και αιμοσταγή δικτάτορα, είχε την φαεινή έμπνευση που θα έλυνε το πρόβλημα. Θα σκότωνε αρκετούς, ώστε να φοβηθούν όλοι και να φύγουν. Το τρίπτυχο όραμα του νησιού, Ισπανικότητα - Καθολικισμός - Ευρωπαϊκό Αίμα, κινδύνευε...

Η βία ήταν το εύκολο. Το δύσκολο ήταν πως να τους ξεχωρίσεις. Φτιάχτηκαν έτσι μπλόκα στις οδούς, έγιναν "σκούπες" στα χωράφια. Χιλιάδες άνθρωποι στήθηκαν σε ουρές για εξακρίβωση. Επινοήθηκε και ενα μεγαλοφυές και πρακτικό τέστ. Οι κρεολόφωνοι Αϊτινοί δεν μπορούσαν να προφέρουν το ισπανικό "ρό". Ετσι τους ξεχώριζες. Κάποιοι καθηγητές γλωσολλόγοι, τελειοποίησαν το τέστ. Με το πιστόλι στον κρόταφο, η αστυνομία ζητούσε απο τους λαθρομετανάστες να προφέρουν την ισπανική λέξη perejil (parsley). Oσοι δεν πρόφεραν το "ρό" ήταν Αϊτινοί. Και πέθαιναν στην ουρά.

Μέσα σε πέντε μόνον μέρες (2-8 Οκτωβρίου 1937), 20 -30 χιλιάδες Αιτινοί δεν πέρασαν το "τέστ". Αλλοι σφάχτηκαν με ματσέτες, άλλοι με σφαίρες. Με ενορχήστρωση του δομινικανικού στρατού, την σφαγή ολοκλήρωσαν ομάδες πολιτών, εργατικά συνδικάτα και απλοί εθελοντές. Χιλιάδες πτώματα γέμισαν χωράφια, βουνά και ποταμούς. Ο ποταμός της δεύτερης φωτογραφίας, συνοριακό μέρος με την Αϊτή, κλείστηκε απο τον στρατό για να εμποδίσει την επιστροφή των Αϊτινών στην πατρίδα τους. Ο ποταμός, γνωστός και ως Massacre River, γέμισε με τα νεκρά κουφάρια των κολασμένων που το ρεύμα ξέβραζε στην ανοιχτή θάλασσα...

Η τρομερή σφαγή, έμεινε στην Ιστορία με τον όνομα Parsley Massacre. Και πέρασε στη λήθη, χωρίς να ακουστεί και να επιρρεάσει το συλλογικό υποσυνείδητο του υπόλοιπου κόσμου.

Στην ελάχιστη Λογοτεχνία και Ιστοριογραφία που παρήγαγε ποτέ ο μαύρος αντικόσμος, η είδηση έμεινε γνωστή μόνον στα στενά όρια του νησιού της Ισπανιόλας. Χρόνια πολλά μετά, η Αϊτινή διασπορά έκανε την τερατώδη σφαγή γνωστή στον έξω κόσμο. Το μόνο βιβλίο που γράφτηκε ποτέ για τον ένορχηστρωμένο θάνατο των 30 χιλιάδων Αϊτινών εργατών, ήταν το λογοτέχνημα The Farming of Bones, γραμμένο απο την Edwidge Danticat. Η λογοτεχνική φωνή του αντικόσμου...

Σήμερα, ο Εγκέλαδος ισοπεδώνει ό,τι έχει απομείνει. Σε μια φανταστική, σχεδόν θεατρική υπερπαραγωγή θανάτου, οργή της Φύσης και της Φτώχειας, τελευταία ίσως πράξη της φυσικής ύπαρξης των μαύρων υπανθρώπων. Μια σκηνή σπαραγμού και απελπισίας. Δεν είναι απλώς μια φυσική καταστροφή. Είναι ο απόλυτος αφανισμός των κολασμένων. Το Τέλος του Αντικόσμου. Βοηθείστε φίλοι μου, όσο μπορείτε, να σωθούν κάποιοι. Με λεφτά, με φάρμακα, με τρόφιμα. Για τα παιδιά...

--------------------------------------------------------

Η σχέση μου με τον νησί του Κολόμβου είναι βαθιά, μακροχρόνια και προσωπική. Βρέθηκα εκεί αρκετές φορές, έκανα φίλους, γνώρισα διανοητές, παράνομους εργάτες, πολιτικούς, επαναστάτες, επιχειρηματίες. Δύο φορές που επιχείρησα να περάσω στην Αϊτή, οι φίλοι έπεσαν πάνω μου να με εμποδίσουν. Πού θα πάς τρελέ, θα σε σκοτώσουν, η χώρα κυβερνιέται απο συμμορίες. Θα σε κάνουν κομμάτια με τις ματσέτες. Πήγαινε καλύτερα στην Calle Esperanza, να τους δείς να σφάζουν τα ζώα τους στην πλατεία, φαγητά, μυρωδιές και αφοδέματα ανοιχτά στο δρόμο. Μόνον μην τους αγγίξεις. Πολλοί είναι μολυσμένοι, συφιλιτικοί κι άρρωστοι. Και τα βράδια, σεληνιάζονται με τους ημίτρελλους Θεούς τους...