Λαϊκισμός εισαγωγής

Κι αυτή η φουκαριάρα η σημαία, άγεται και φέρεται ανάλογα με τα συναισθήματα και τις εποχές, πότε σαν κουρέλι που το καίνε πιτσιρικάδες σε Δεκεμβριανά, και πότε σαν πανάρχαιο σύμβολο και ιερό φυλαχτό μας.

Να μήν μου πεί παρακαλώ ο κ. Σαμαράς, έλληνογεννημένος και κείνος, που έκανε και ενα φεγγάρι στην Αμερική, πως δεν μπούχτισε απο εκείνη τη μανία των αμερικανών να υψώνουν σημαίες παντού και πάντα (ακόμα και σε κινούμενα αυτοκίνητα) και να τις συνοδεύουν με απέραντα μοιρολόγια και υμνολόγια για το μεγαλείο και την ιερότητα της μεγάλης υπεραντλαντικής χώρας που ο Θεός την ευλόγησε (ανάμεσα σε τόσες άλλες παρακατιανές), να οδηγήσει το κόσμο σε μια ηθικότερη διάσταση, ακόμα και με άκρατη και ωμή στρατιωτική βία.

Ολα αυτά θα πρέπει να τα είδε ο κ. Σαμαράς στην Αμερική. Γιατί είναι οφθαλμοφανέστατα. Και σίγουρα,  υποθέτω, ως μορφωμένος άνθρωπος και κοσμοπολίτης, θα αντελήφθει τη γελοιότητα αυτής της εθνικοθρησκευτικής συμπεριφοράς που επικαλείται συνεχώς τον συναισθηματισμό των λαϊκών μαζών, να ξεσηκωθούν (ακόμα και με βία) ενάντια σε όλους εκείνους που τολμούν να αμφισβητήσουν την αυθεντία και ιερότητα του αμερικανισμού και την αποστολή που ο Θεός του έχει αναθέσει.

Και μην μου πεί ο κ. Αντώνης πως αυτή η συνήθεια δεν τον κούρασε με τη γελοιότητά της και τον επαρχιωτισμό της. Αυτό το κουραστικο φαινόμενο του συναισθηματικού αμερικανικού λαϊκισμού,  πλαισιωμένο απο πολιτικούς, στρατιωτικούς, παπάδες, επιχειρηματίες και ισχυρούς δημοσιογράφους, και με ενα θεατρικά χορεογραφημένο σκηνικό γεμάτο μουσικές έπαρσης, σημαίες, εθνικιστικά ουρλιαχτά και θρησκευτική επένδυση (για άμεση και γρήγορη κατανάλωση), είναι αδύνατον να ξεφύγει της παρατηρητικότητας κάθε ανθρώπου με ευρωπαϊκή ψυχοσύνθεση .

Γιατί λοιπόν  ο κ. Αντωνης επέλεξε να φέρει τον ίδιο συμβολισμό και σημειολογία  στην ίδια του την πατρίδα και να στολίσει με γραφικά εφφέ το πολιτικό του μήνυμα; Ξεκινάει εθνικοαπελευθερωτικό πόλεμο για τα ιερά και όσια του Ελληνισμού;  Ακόμα και ο Γιώργος Παπανδρέου, ενας τυπικός ελληνοαμερικανός, με μικτή και θολή αντίληψη περί ελληνικότητας, ελλειπή γλωσσική επάρκεια, ιστορική αντίληψη και γνώση της ιστορίας της Ελλάδας, απέφυγε εσκεμμένα τη χρήση αυτού του συναισθηματικού λαικισμού όσο ήταν στην εξουσία.

Σε ποιά καινούργια συμφορά μας οδηγεί ο λαϊκισμός αυτής της πολιτικής συμπεριφοράς, ελάχιστο χρόνο μετά την περίφημη κολοσσιαία προσπάθεια περι ανάκτησης της "αξιοπιστίας" της Ελλάδας, που  ο ίδιος όπως και ο κ. Βενιζέλος  υποτίθεται πως ασπάσθηκαν έναντι όλων των ευρωπαίων συνεργατών τους, οι οποίοι τώρα περιμένουν τα αποτελέσματα των ελληνικών εκλογών για να αξιολογήσουν αν η σύχρονη ελληνική πολιτεία είναι στοιχειωδώς κυβερνήσιμη (για να αποτελεί ενα υπερήφανο ιστορικό και πολύτιμο κομμάτι της Ευρώπης), ή είναι απλώς ενας ανέντιμος και κλεπτομανής απατεώνας μπαταχτζής που καταχράστηκε το αναπτυξιακά κεφάλαια των λαών της Ευρώπης για τρίς δεκαετίες, τα κατασπατάλησε για την διατήρηση ενός πελατειακού και διαπλεκόμενου κομματικού εσωτερικού υπερκράτους,  φέσωσε τους δανειστές της με τουλάχιστον 50%, και τώρα πεισματικά αρνείται να αυτοκαταργηθεί αφήνοντας νέες πολιτικές και πολιτιστικές δυνάμεις να γεννηθούν απο τις στάχτες και τα ερείπια στα οποία έχει βυθιστεί το έθνος των Ελλήνων;

Προεκλογικά 2012

Η ελληνική επικαιρότητα της νέας χρονιάς είναι ανελέητη (και βέβαια προβλέψιμη). Η Ελλάδα εισέρχεται σταθερά στο επόμενο στάδιο της παρακμής της, η οποία οφείλεται πρωταρχικά στην κρίση ηθικής που χαρακτηρίζει πλέον τον Ελλαδικό πολιτισμό, πολύ περισσότερο απο τη δημοσιονομική κρίση ή την παντελή έλλειψη πολιτικής σκέψης και στρατηγικής η οποία ήταν και παραμένει απόλυτα ξύλινη και καφενειακή. Πνιγήκαμε σε ενα ωκεανό απο ψέματα, σκάνδαλα και ουτοπίες. Και λογικά, φτάσαμε σε αδιέξοδο.

Ναί, ούτε οι Τροικανοί έχουν σαφή ιδέα τί να κάνουν με την Ελλάδα, και αυτό είναι πλέον εμφανές. Εκοψαν και έραψαν ενα Μνημόνιο βασισμένο στη λογική των τριτοκοσμικών λύσεων του αποπληθωρισμού, μην έχοντας κάνει καλή αξιολόγηση των ιδιαιτεροτήτων της περίεργης χώρας που εκλήθησαν να σώσουν. Θα τους αναγνωρίσω το επιχείρημα πως δεν είχαν απο πουθενά νούμερα να σεναριολογήσουν. Εντούτοις, πρόσθεσαν και τις δικές τους εμμονές πάνω σε ενα εντελώς τελειωμένο και διεφθαρμένο πόλιτικό σύστημα που παλεύει εδώ και γενιές να αστικοποιηθεί στοιχειωδώς χωρίς καμμία επιτυχία. Με τραγική κατάληξη.

Η ελληνική κατάσταση ομολογώ πως με εξοντώνει συναισθηματικά, και έτσι οι αναρτήσεις του μπλόγκ έχουν μειωθεί αισθητά. Οχι ότι η πατρίδα δεν με απασχολεί, αντιθέτως βρίσκεται συνέχεια στο μυαλό μου και στην ψυχή μου. Άλλά οι αντοχές έχουν μειωθεί κατα πολύ, και μια αίσθηση αποτελμάτωσης ομολογουμένως με εχει καταβάλει. Καταθέτω μονάχα μερικές σκέψεις για τις επερχόμενες εθνικές εκλογές.

--------------------------------------

Κατα γενική ομολογία, ο δικομματισμός ευθύνεται για όλα τα δεινά της χώρας, και θα συμφωνήσω.Το κομματικό πελατειακό κράτος διέλυσε την Ελλάδα  ηθικά, πολιτικά, αναπτυξιακά, εργασιακά,  πολιτιστικά και διοικητικά. Κατήργησε κάθε λογική ιεραρχίας και αξιολόγησης, κάθε έννοια προσωπικής και συλλογικής ευθύνης. Μοιραία, όταν πουλάς την ψήφο σου για κάποιο ρουσφέτι, όταν χρησιμοποιείς τα κρατικά και ευρωπαικά λεφτά για να εδραιώσεις ενα σύστημα δύναμης και διαπλοκής, η διαπλοκή τελικά θα σε φάει ζωντανό. Οταν αντί για μια ιδεολογία μόχθου, σκληρής δουλειάς, ανταγωνισμού και ευνομίας μια κοινωνία επιλέγει ενα αλισβερίσι προσωπικών deals με απίθανες εκτροπές απο την ηθική, τη λογική και την υπευθυνότητα, τότε η κοινωνία αυτή είναι καταδικασμένη να βουλιάξει. Εκεί βρισκόμαστε.

Και τώρα λοιπόν, τί κάνουμε; Τώρα που η οργή είναι παντού, ο ένας εναντίον του άλλου, απο πού θα αντλήσουμε τη δύναμη να συνεχίσουμε, και κυριότερα (λόγω εκλογών), με ποιό κριτήριο θα πρέπει να ψηφίσουμε την επόμενη Κυριακή;

Πάμε για εκλογές με ενα πολιτικό σύστημα άβουλο και ιδεολογικά στείρο. Χωρίς πολιτική σκέψη και ιδέες, χωρίς σαφή ιδεολογικά στίγματα και ανεξάρτητους και ελεύθερους πολιτικούς. Δεν θα με πείραζε αν υπήρχαν διάφορες σχολές πολιτικής σκέψης στην Ελλάδα, αν υπήρχε ας πούμε μια Αριστερά και μία Δεξιά αντίληψη του κόσμου. Αλλά δεν υπάρχουν, δυστυχώς. Δεν θα με πείραζε ακόμα και αν η Αριστερά ήταν αμιγώς Μαρξιστική, και η Δεξιά ακραίως φιλελεύθερη. Θα αποτελούσαν δύο σαφή ιδεολογικά στίγματα με συγκεκριμένους πολιτικούς εκπροσώπους και ψηφοφόρους. Αλλά δεν υπάρχουν, και έτσι είμαστε χαμένοι στο διάστημα.

Το ΠΑΣΟΚ του Βενιζέλου αποτελεί μια πολιτική γελοιότητα ανάλογη εκείνης του Αντώνη Σαμαρά που κάτι πήγε στην αρχή να ψελίσει για ενα νέο ιδεολογικό στίγμα αλλά στο τέλος εγκατέλειψε. Και έτσι το γαλάζιο μαντρί παρέμεινε καφενειακό, όπως και το πράσινο μαντρί που τώρα επικαλείται το γνωστό marketing trick της παρθενογένησης και κάτι κωμικά σλόγκαν του τοπου "Αρχίζουμε". Aκόμα και ο Καρατζαφέρης κινδυνεύει να κατατροπωθεί απο τους "Ανεξάρτητους", ο εκπρόσωπος των οποίων αυτοπροβάλεται σαν ενα νέο είδος Παλαιών Πατρών Γερμανού, έτοιμος να υψώσει λάβαρα  και να ξεκινήσει εθνικοαπελευθερωτικό πόλεμο εναντίων τοκογλύφων, της Γερμανίας και διαφόρων άλλων νταβατζήδων,  ενώ η Αριστερά (που αποτελεί λένε πάνω απο 20% του ψήφου) εκπροσωπείται το έτος 2012 απο κάτι γραφικούς κοκκινούληδες δεινόσαυρους με μόνη τους επίκληση τη δύναμη "του λαού" (που όταν χρεωκοπήσει θα ζεί με βρούβες στο όμορφο και χρεωκοπημένο ηλιόλουστο ελληνικό τοπίο). Για να μήν αναφερθούμε και στο νέο κόμμα "Λουκα-νίδη" που θυμίζει πεθαμεναλίκι, κόμμα παράσιτο απο τα πράσινα παλιά, αλλα και ο προπομπός της μακρόχρονης διάλυσης του ΠΑΣΟΚ (το οποίο εκτός από "Βαθύ", τελευταία είναι και Plus).

Μόνον αν το πολιτικό μας σύστημα κονιορτοποιηθεί εντελώς και η κοινωνία "εκραγεί" κάνοντας μια εσωτερική κάθαρση αμαρτιών θα μπορέσει η Ελλάδα να αναγεννηθεί υγειέστερα εν καιρώ. Μόνον αν αποκτήσει μια νέα συλλογική συνείδηση βασισμένη σε μια νέα ηθική που επιβραβεύει την εργασία, τον μόχθο, τον σεβασμό στους νόμους και στις δυνατότητες μιας ανοιχτής, ανταγωνιστικής και τίμιας πολιτείας. Αλλα πρώτα πρέπει να διαλύσουμε το παλιό και σάπιο σύστημα.

Και μόνον ο καιρός θα αναγκάσει την Ευρώπη να ξανασχεδιάσει τελικά μια ακόμα νέα λύση για την Ελλάδα (και για τον ευατό της). Και ο μόνος τρόπος να επιταχυνθούν οι πολιτικές εξελίξεις και να διαλυθούν τα δύο πελατειακά κρατικοκεντρικά κόμματα διαπλοκής που μετέτρεψαν την Ελλάδα σε μια απύθμενη Κλεπτοκρατία κολλητών, είναι να τους αναγκάσουμε να συγκυβερνήσουν το χάος που συνδημιούργησαν. Μέχρι σταδιακά, να διαλυθούν εντελώς.

Ηδη η ΝΔ έχει σπάσει σε πολλά κομμάτια και η είσοδος της Χρυσής Αυγής στη Βουλή θα την αποτελειώσει. Το ίδιο αρχίζει σταδιακά να γίνεται και στο ΠΑΣΟΚ, κόβοντας απο το αμοραλιστικό κορμί του ένα ενα όλα τα κομμάτια που το συνέθεσαν. Μέσα σε λίγα χρόνια, τα δύο μεγάλα κόμματα θα έχουν διαλυθεί εντελώς. Υπέγραψαν όμως πολλά διακρατικά μέτρα και μια πολιτική που δένει την Ελλάδα, και τώρα έχουν την υποχρέωση να βγάλουν tο φίδι απο την τρύπα. Αφήστε τους λοιπόν να συνδιοικήσουν και μην ενοχλείστε καθόλου για το ότι ακόμα υπάρχουν. Το περίπου 40% που θα τους ψηφίσει, αποτελεί μέρος της πελατείας τους και θα παραμείνει μαζί τους. Και παρόλα τα σενάρια που θέλουν τη χώρα να μείνει ακυβέρνηση, είμαι σίγουρος πως μετά τις εκλογές θα βρεθεί τρόπος να συννενοηθούν άπαντες.

Οι έλληνες πολίτες θα πρέπει να ψηφίσουν μόνον με βάση τον προσωπικό τους ιδεολογικό προσανατολισμό, ανεξαρτήτου αποτελέσματος και ρίσκου. Αν είστε αριστερός ψηφίστε ενα κόμμα της Αριστεράς. Αν θέλετε λαικό μαντρί υπάρχει αφθονία κομμάτων.  Αν είστε κομμουνιστής (αληθινός ή για λόγους ιστορικής εντιμότητας και τιμής), ψηφίστε Αλέκα. Για να μπορείτε να κοιμάστε ήσυχοι τα βράδια. Και μην ανησυχείτε για την ακυβερνησία της χώρας. Κάτι τέτοιο δεν θα γίνει, και αν γίνει θα είναι χρήσιμο και καθαρτικό.

Οπως λέει και η συμπαθέστατη (σε διαγνωστικό επίπεδο) γιαγιά Αλέκα, την επομένη των εκλογών και υπο τον κίνδυνο να χάσουν οι πολιτικοί την κομματοκαρεκλάρα τους, θα παρατηρηθεί μια ολυμπιακή έξαρση του φαινομένου του "Κωλοτουμπισμού", κατι που έχουμε βέβαια όλοι μας διαπιστώσει. Θα πιέζουν απο δώ οι βιομήχανοι, οι εφοπλιστές, η διαπλεκόμενη ελληνική ελίτ, απο εκεί η Τροικανοί, η Ευρώπη, οι κύκλοι του ευρώ. Θα σπάσουν τα τηλέφωνα στο γραφείο του Κάρολου ( "σοβαρολογείτε πως δεν θα μπορέσετε να σχηματίσετε κυβέρνηση;"), και στο τέλος, ως δια μαγείας, όλοι θα γινουν συνεργάσιμοι και ρεαλιστές. Επαναληπτικές εκλογές δεν πιστεύω πως θα γίνουν, γιατί είναι ευκολότερο να βραχυκυκλωθεί το σύστημα εξ αρχής (και να σχηματιστεί μια κυβέρνηση "προθύμων"), παρα να φτάσουμε το καλοκαίρι χωρίς ενεργή κυβέρνηση. Στη χειρότερη περίπτωση μπορεί κάλλιστα να βρεθεί ενας νέος Παπαδήμος.

Αν μπορούσα να έρθω στην πατρίδα θα ψήφιζα Στέφανο Μάνο. Εχει γνήσιο δεξιό λόγο (που κατα την εκτίμησή μου απουσιάζει απο την Ελλάδα), και καταννοεί πως η ιδεολογική διαφοροποίηση Δεξιάς και Αριστεράς θα πρέπει να είναι ο Αντικρατισμός. Ούτε ο Εθνικισμός, ούτε ο ασαφής "κοινωνικός φιλελευθερισμός", ούτε ο παραδοσιακός αντικομμουνισμός. Είναι μια σαφέστατη ιδεολογική θέση που ο κ. Σαμαράς δεν τόλμησε να υιοθετήσει ως ιδεολογικό στίγμα για τη ΝΔ, και στο τέλος κατέληξε στο συμπέρασμα πως η ΝΔ είναι "ενα λαικό κόμμα". Ο κ. Μάνος βέβαια δεν θα εκλεγεί πρωθυπουργός, και αμφιβάλλω αν πάρει πάνω απο 2%, εντούτοις θα επιθυμούσα η ρητορική του να μείνει ζωντανή σαν πολιτικός λόγος μέσα στο απέραντο λαικίστικο και αριστερόστροφο ελληνικό ιδεολογικό προσκήνιο. Μια πολιτική και ιδεολογική θέση που τώρα περιέργως υιοθετούν (δηλ. αντιγράφουν) τόσο η Ντόρα Μπακογιάννη (ως "άφθαρτο υλικό"), όσο ο κ. Βενιζέλος (που ξαφνικά θέλει λέει κι αυτός μείωση του Κράτους). Και μή χειρότερα!

Ψηφίστε κατα βούλησιν λοιπόν Έλληνες, μέσα στα πλαίσια των θλιβερών δυνατοτήτων που μας έχουνε στριμώξει, με βάση μόνον την ιδεολογική σας τοποθέτηση για να επιταχύνουμε την κατάρρευση τη κλεπτοκρατικής κομματικής πελατειοκρατίας διαλύοντας εκείνο το δυσλειτουργικό τερατούργημα που μας βίασε ηθικά, πολιτιστικά και πολιτικά τα τελευταία 30 χρόνια.

--------------------------------------
Οσο για την ευρωπαική ιδέα, ας ατονίσει και αυτή για μερικά χρόνια, μέχρι που ο Γαλλογερμανικός άξονας επαναποσδιορίσει το ευρωπαικό όραμα της Ενωμένης Ευρώπης, σχεδιάσει νέους κανόνες συμμετοχής σε όλα τα επίπεδα, και προχωρήσει σε εκείνο που δεν τόλμησε να κάνει, και που δυστυχώς ήταν και ειναι η αναγκαία προυπόθεση για μια αληθινά ενωμένη Ευρώπη (πρίν κάν το  κοινό νόμισμα και Σύνταγμα): την πολιτική ενοποίηση όλων των κρατών της Ευρώπης, σε κάποιο ομοσπονδιακό σχήμα διακυβέρνησης, ανάλογο με εκείνο των Ηνωμένων Πολιτειών.. Για να δημιουργηθεί έτσι (μέσα στον επόμενο αιώνα), μια νέα κοινή ευρωπαική συλλογική συνείδηση, ξεφεύγοντας ιστορικά απο την σημερινή κυρίαρχη συνείδηση του Εθνους-Κράτους. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Διαφορετικά ο πόλεμος θα επιστρέψει στην Ευρώπη. Και για να μην γίνει αυτό, Γαλλία και Γερμανία θα πρέπει να τα ξαναβρούν. Γοργά γοργά λοιπόν, να επισκεφτεί και ο  Ολάντ το Βερολίνο. Οπου θα πάει η κωλοτούμπα σύννεφο.

Δείτε και αυτή τη συνέντευξη. Είναι η πιο μεστή πολιτική συνέντευξη που έχω ακούσει μέχρι τώρα. Ο κ. Βενιζέλος είναι εξυπνότερος του κ. Σαμαρά, έχει οργανωμένη στρατηγική σκέψη, και καλείται τώρα να επανιδρύσει το σάπιο βαθύ ΠΑΣΟΚ, έχοντας πιστεύω πλήρη επίγνωση πως αυτό τώρα δεν γίνεται, απαιτείται χρόνος, νέο και σαφές ιδεολογικό στίγμα, και πολλές εσωκομματικές "βραδιές του Αγίου Βαρθλομαίου". Δεν αποκλείω έτσι το σενάριο ο κ. Βενιζέλος να αποδεχτεί την αναπόφευκτη ήττα του, να φορτώσει για τώρατην πρωθυπουργία της χώρας στον Αντωνάκη (το ΠΑΣΟΚ θα είναι δεύτερο), ενώ εκείνος με εναν ελλιγμό θα εξαφανιστεί απο την πολιτική σκηνή, ρίχνοντας το μπαλάκι στους αντιπάλους του και επανερχόμενος στην πολιτική σε 4 χρόνια, με ενα νέο ΠΑΣΟΚ (όπως θα το έχει διαμορφώσει εκείνος). Κάπως έτσι εξηγώ τις συνεχείς δηλώσεις του πως "κανείς δεν μπορεί μόνος του", και πως "η συνεργασία του ΠΑΣΟΚ δεν είναι δεδομένη". Θα τα καταφέρει; Κατα την προσωπική μου άποψη αυτό είναι στραγηγικά αδύνατο. ΝΔ και ΠΑΣΟΚ έχουν κλείσει το κύκλο τους και σταδιακά θα πρέπει να εξαφανιστούν. Οι διάφορες ιδεολογικές συνιστώσες τους θα απορροφηθούν στο μέλλον απο νέα μικρά κόμματα.

Καλές και ευτυχισμένες Εκλογές  (με χορούς, καλές παρέες και τραγούδια)
Υ.Γ - Νέο πόστ μετά τις εκλογές. Με νούμερα και αποτελέσματα στο χέρι. Και με άλλη διάθεση, ελπίζω.
:)

Καλή Χρονιά!

Η χρονιά που φεύγει ήταν επαναστατική και ανατρεπτική σε κάποιες γωνιές της γής, δύσκολη και αποκαλυπτική για τον ευρύτερο κόσμο μας, και τραγική για την Ελλάδα και τους ανθρώπους της. Τη στερνή αυτή μέρα του χρόνου που φεύγει, τί άλλο να ευχηθεί κανείς για την πατρίδα και τον Ελληνισμό απο μια συνολική ανακατάταξη και ανάκαμψη των θετικών δυνάμεων της κοινωνίας μας και μια ανακούφιση στον πολύπαθο λαό μας που διψάει για δικαιοσύνη, αξιοκρατία και εναν επιτέλους αξιοπρεπή τρόπο βίου. Μακάρι, εύχομαι και εγώ με την σειρά μου, ο Ελληνισμός να βρεί ξανά τον δρόμο του.

Και σε όλους εσάς, τους φίλους αυτού του μπλόγκ θα ήθελα να ευχηθώ υγεία, γαλήνη, ευτυχία και ενα δημιουργικό 2012. Ολόψυχα εύχομαι η νέα χρονιά να είναι καλύτερη για όλα σας τα όνειρα και τους αγαπημένους σας. Η συμμετοχή σας στον χώρο μου με τιμά απεριόριστα και σας ευχαριστώ.

Locus Publicus

Υπόγειες διαδρομές

Στο γάμο της, η Μίνα παρουσίασε το νέο νυφικό που είχε ράψει η μητέρα της. Ενα αριστούργημα ραπτικής και αισθητικής. Είχε σχεδιαστεί και ραφτεί στο υπόγειο του σπιτιού της, στο εργαστήριο που η θεία συντηρούσε απο χρόνια, και οπου είχαν ραφτεί πάμπολλες ελληνίδες νύφες του Μοντρεάλ. Ακόμα και εκείνοι που δεν ήξεραν απο νυφικά και πολυτελή ρούχα έμειναν έκθαμβοι απο το εκθαμβωτικό δημιούργημα και την ικανότητα της μετανάστριας που μετέφερε στον Καναδά την πανάρχαια τέχνη της ραπτικής απο την οποία βιοποριζόνταν ιδιωτικά για χρόνια. Ενα ανάλογο νυφικό σε κάποιο καλό μαγαζί της πόλης πουλιόνταν πάνω απο 5 χιλιάδες δολλάρια.

Γρήγορα, η φήμη της ράφτρας εφτασε και στο παλιό Μοντρεάλ, το κέντρο της όμορφης γαλλικής πόλης οπου κάποιες αριστοκρατικές οικογένειες ακόμα σχεδίαζαν και πουλούσαν ρούχα σε επώνυμα μαγαζιά. Μια μέρα, μια μάλλον εκκεντρική κυρία ήρθε στο σπίτι της θείας με κάποιο ανακαινισμένο αυτοκίνητο της δεκαετίας του 30. Ηταν μια πασίγνωστη σχεδιάστρια μόδας και ρούχων, με παγκόσμιες επαφές σε Ευρώπη και Αμερική, και ενα τεράστιο εμπορικό δίκτυο πωλήσεων ανα τον κόσμο.

Πάνω στο καφέ που η θεία της πρόσφερε, η σχεδιάστρια έγραψε πάνω σε μια χαρτοπετσέτα την αμοιβή που θα πρόσφερε στη θεία μου, αν δεχόνταν να γίνει αρχισχεδιάστρια νυφικών της εταιρίας. Μέσα απο την δουλειά της θα συναντούσε απο κοντά τις μεγαλύτερες φίρμες της μόδας σε Ιταλία, Γαλλία, και Αμερική. Αντικρύζοντας το γραμμένο νούμερο, η θεία έμεινε άναυδη. Η μετανάστρια απο την Αστυπάλαια μετακόμιζε τώρα σε μεγάλα γήπεδα.

Κατανόησα καλύτερα τη δουλειά της θείας όταν επισκέφτηκα κάποτε με την μητέρα μου το υπόγειο οπου εργαζόνταν, στο κέντρο του Μοντρεάλ. Η θεία ήταν η κορυφή στο τμήμα του σχεδιασμού, η γνώμη της βάραινε παντού και είχε μια σχέση αγάπης με τα κορίτσια που διοικούσε. Τα μοντελίνα που κοσμούσαν τον χώρο, δείγματα της ταλαντούχας σχεδιάστριας, ανέδυαν μια υπέροχη αισθητική τελειότητα.

Στο διπλανό χώρο, κάποιες κοπέλες έραβαν τα ρούχα. Στο τμήμα του μάρκετινγκ φτιάχνονταν οι κατάλογοι με τις πανέμορφες φωτογραφίες, γινόνταν οι φωτογραφήσεις των μοντέλων και τα μονταρίσματα των παρουσιαστικών, και κατόπιν τα προιόντα έπαιρναν τομ δρομο τους για τα μεγάλα μαγαζιά του κόσμου. Εκτός απο τον μισθό της, η θεία έπαιρνε και δύο ακόμα μπόνους. Ενα για τον αριθμό της παραγωγής σαν σύνολο, και ενα για κάθε επιμέρους νυφικό.

Κομμάτια που "περίσσευαν" απο τις συλλογές μόδας, υλικά άριστης ποιότητας και αισθητικής, άρχισαν απο τότε να καταλήγουν στο σπίτι μου στην Ελλάδα, δώρα της θείας προς την μητέρα μου. Μια απερίγραπτη συλλογή και ποσότητα πανάκριβων υφασμάτων και δειγμάτων, που οι ντόπιες ράφτρες της γενέτειρας μετέτρεπαν κατόπιν σε ρούχα για την οικογένειά μου, γινόταν πουκάμισα, πανταλόνια, ταγιέρ και πανέμορφα μπουφάν, μια διαρκής υπεραντλαντική παροχή που κράτησε για δύο δεκαετίες. Σε κάποια στιγμή, ήμασταν ίσως η μόνη οικογένεια της γενέτειρας που έραβε τα δικά της ρούχα σχεδόν εξ ολοκλήρου, έχοντας φτιάξει μια δική της συλλογή ρούχων, ολων σχεδιασμένων απο την Καναδέζα θεία μου.

Για χρόνια η θεία σεργιανούσε σε Ιταλία, Γαλλία, Αμερική και Ασία, βελτιώνοντας τις τεχνικές της, παίρνοντας καινούργιες ιδέες και συναντώντας σημαντικούς ανθρώπους της μόδας. Με τα χρόνια όμως, άρχισε και εκείνη να μου μιλά για τις τεράστιες αλλαγές του χώρου της, για όλες τις διαδικασίες που μετακόμιζαν σταδιακά απο τα χέρια της σε μια νέα γενιά κοριτσιών (που σχεδιάζαν πλέον τα πάντα σε κομπιούτερ), ποτέ δέν άγγιξαν ρούχα και υλικά, ποτέ δεν μάζεψαν "περισσεύμα", και ποτέ τους δεν θαύμασαν απο κοντά το τελικό τους προιόν.

Ο σχεδιασμός παρέμεινε στον Καναδά, το ράψιμο όμως μετακόμισε στο Μεξικό, και η εταιρία απέκτησε απο τότε και ενα ισχυρό τμήμα νομικών και λογιστικών υπηρεσιών, πλαισιωμένο απο δικηγόρους που προσπαθούσαν να καλύψουν την βρωμιά και την εκμετάλλευση των γυναικών που έραβαν τα πανάκριβα υλικά στο Μεξικό, και λογιστές που πάλευαν με χίλιες αλχημείες να κρύψουν τα υπέρογκα κέρδη στους διάφορους φορολογικούς παράδεισους του κόσμου.

Κάπου εκεί, η θεία πήρε σύνταξη. Ο απίθανος κόσμος της αόρατης βρωμιάς δεν πρόλαβε ακόμα να καλύψει τη ζωή της και το υπόγειο οπου έφαγε τη ζωή της σχεδιάζοντας νυφικά. Εφυγε, όπως μου είπε, αξιοπρεπώς.

Ο κόσμος του ρούχου, του modeling, του design και της μόδας είναι η ωραιοποιημένη πρόσοψη ενός σκοτεινού λαβύρινθου μιας απέραντης ανθρώπινης εκμετάλλευσης. Μιας πανάρχαιας ανθρώπινης δραστηριότητας που ακολουθεί υπόγειες και βρώμικες διαδρομές. Η Ιστορία καταγράφει τα υφαντά και τους αργαλιούς σαν τις πρώτες μαζικά οργανωμένες βιομηχανικές μονάδες παραγωγής στον κόσμο, μιας επιχείρησης που στηρίχτηκε πάνω στην ανελέητη, πολύωρη και δουλική ανθρώπινη εργασία. Οι αργαλιοί της χειροποίητης Ινδίας και τα μυστικά των υφαντών της, εκλάπησαν απο την Αγγλία και κατόπιν μετακόμισαν στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Μετά και την απίθανη ιστορία που γράφτηκε στους αργαλιούς του Lowell, ακολούθησαν οι σύγχρονες μεξικανικές maquiladoras (ειδικές ζώνες αφορολόγητης παραγωγής και εργασιακής νομικής υπόστασης) που έχουν τραβήξει στα σπλάχνα τους ενα μεγάλο μέρος του Μεξικανικού πληθυσμού (κυρίως γυναίκες), σε χειροποίητες και τυποποιημένες δουλειές τύπου φάμπρικας, αδειάζοντας πληθυσμιακά τη φτωχή ενδοχώρα. Μεξικό, Ινδία και μέρη της Ασίας διαπρέπουν στο εργασιακό αυτό είδος.

Και όταν δεν είναι στο Μεξικό ή στην Κίνα, η παραγωγή γίνεται ακριβώς δίπλα μας, σε συνθήκες μόχθου και αντοχών που θυμίζουν Λονδίνο του 1850. Ακριβώς την ώρα που στην Ελλάδα συλλαμβάνονταν ο εκκεντρικός κ. Γαβαλάς (εξερχόμενος την 6η πρωινή απο τα μπουζούκια), 9 κινέζοι καίγονταν ζωντανoί στο downtown Boston. Κάποια ηλεκτροπληξία ανέφλεξε τα βαμβακερά υλικά των ρούχων που κατασκεύαζαν, και το κτίριο έγινε παρανάλωμα του πυρός. Δύο απο τους πολλούς που πήδηξαν στο κενό για να αποφύγουν τις φλόγες (δεν υπήρχαν έξοδοι ασφαλείας), τσακίστηκαν και χάθηκαν στο παγωμένο ανισόπεδο πλακόστρωτο του δρόμου που είχε πρωτοφτιαχθεί όταν οι Αγγλοι είχαν ακόμα αποικία τους την πόλη της Βοστώνης.

Τα νήματα της Ιστορίας

Και εσύ, άκουσε μέσα του μια φωνή να τον δικάζει, τί έκανες εσύ την ώρα του αγώνα; Οταν όλοι είχαν βγεί στο δρόμο στον μεγάλο ξεσηκωμό; Τί έδωσες εσύ στον αγώνα για την ελευθερία; Στην επανάσταση; Ποιά ήταν η συνεισφορά σου την ώρα της Ιστορίας;

Μά εγώ, διαμαρτυρήθηκε, εγώ είμαι μικρός και δεν έχω σχέση με την Ιστορία. Για ποιό αγώνα και για ποιά επανάσταση μου μιλάτε; Εγώ είμαι ενας μικρός και συντηρητικός άνθρωπος. Κάνουν ρε επανάσταση οι συντηρητικοί;

Εγώ δεν κατέβηκα στο δρόμο σύντροφοι για καμμία επανάσταση. Δεν έχω, επιμένω, καμμιά σχέση εγώ με τις διαδρομές της Ιστορίας, κανεναν αγώνα δεν σκαρφίστηκα, κανέναν καινούργιο κόσμο. Ισως μια μέρα, καποιοι φιλοσοφοι και ιστορικοί απο τα ξεκούραστα σπίτια τους στα πράσινα και ποτισμένα προάστια, να συνθέσουν πράγματα που εγώ δεν είδα και δεν κατάλαβα ποτέ μου. Ισως πίσω απ' όλα αυτά που εμένα μου φαινόνταν τότε ασύνδετα και χύμα, να υπάρχουν κάποιοι που να κινούσαν τα νήματα της Ιστορίας. Εγώ πάντως δεν κίνησα τίποτα.

Ισως και κάποιοι ταλαντούχοι καλλιτέχνες, ζωγράφοι, θεατρογράφοι και λογοτέχνες να δώσουν κάποτε νόημα σε τούτο το χάος, ίσως και οι πολιτικοί μας ηγέτες, να δώσουν μια μέρα εναν τόνο φιλοσοφικό σ' αυτό που εσείς ονομάζεται επανάσταση και αγώνα, και ενα θεατρικό υπόβαθρο που να κινείται πάνω σε ιστορικές διαδρομές και νοήματα. Πάντως εγώ, να ξέρετε, απλά βρέθηκα στο δρόμο. Ολοι στον δρόμο βρέθηκαν.

Κοιτάχτε γύρω σας. Σπίτι σπίτι έγινε η σφαγή, πόρτα με πόρτα και απο κτίριο σε κτίριο. Σφαγή και πλιάτσικο. Κανένα πολιτικό μήνυμα σύντροφοι δεν ακούστηκε στο δρόμο. Μόνον μια νεκρική βοή καταστροφής και θανάτου. Σπίτι σπίτι, πόρτα πόρτα έγινε το ξεκαθάρισμα. Κανένας δεν είχε στο νού του την Ιστορία. Καθένας είχε τον μικρό και προσωπικό του σκοπό. Σκέτη σφαγή και θάνατος σας λέω. Καμμία σχέση με την Ιστορία.

Μη μου αποδίδεται χαρακτηριστικά που δεν είχα ποτέ μου. Εγώ σύντροφοι δεν είμαι επαναστάτης. Τον γειτονά μου, κατέβηκα εγώ να σκοτώσω. Αυτός με ατίμωσε, αυτός με πρόσβαλε, αυτός με εκμεταλεύτηκε. Με αυτόν εγώ είχα νταραβέρι. Και αυτόν έψαχνα εγώ για να σκοτώσω.

Δεν ήθελα να τον πυροβολήσω απο κάποια ταράτσα, τον ήθελα να δεί ποιός τον σκότωνε, να καταλάβει και να νοιώσει πως θα πέθαινε σαν σκυλί. Αυτό εγώ ήθελα να κάνω. Τον βρήκα φοβισμένο να κρύβεται μέσα στο πολυτελές του διαμέρισμα. Μέχρι να ανεβούμε τα σκαλιά, το σπίτι είχε κονιορτοποιηθεί. Οι τοίχοι έγιναν σκόνη, οι σκάλες έσπασαν σε μικρές πέτρες, τρύπες και φωτιά παντού. Αλλά τον βρήκα.

Αισθανόμουνα την καρδιά μου να χτυπάει με αγωνία καθώς τον κυνηγούσα στα ξερά χωράφια. Καθώς τον έφτασα και τον καθήλωσα, τον έκοψα κομμάτια. Κατάλαβε πως τον σκότωνα, το αίμα του έγινε και αίμα μου, είχα θολώσει απο την τρέλα της εκδίκησης, τον αποτέλειωσα σαν σφαχτάρι. Αυτό κατέβηκα εγώ να κάνω σύντοφοι. Ενας μικρός και συντηρητικός ανθρωπάκος, σας λέω. Τί με μπλέκετε εμένα ρέ με κοτσάμ Ιστορία;

------------------------
Στο πανεπίστημιο του ΜΙΤ, έπεσα σήμερα τυχαία πάνω σε μια συγκέντρωση Λίβυων της Αμερικής. Μαζί τους και πολλοί αμερικανοί διανοούμενοι, ακτιβιστές, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες και άλλα ελεύθερα πνεύματα. Ενα δείγμα όλων εκείνων που θα συνθέσουν συλλογικά στο μέλλον την επίσημη εκδοχή μιας ακόμα ιστορικής αφήγησης, ενός ακόμα πολέμου που στη λαική του βάση ήταν ενα απλό ξεκαθάρισμα λογαριασμών. Ακουσα ομιλίες και περιγραφές που με άγγιξαν πολυ. Κανένας πόνος, δεν είναι σαν εκείνον που σε επισκέπτεται προσωπικά. Οι σκέψεις του πόστ ανήκουν σε μια ιστορία κάποιου ομιλητή. Θεώρησα πως έχουν μια βαθιά φιλοσοφική διάσταση. Ποιός πραγματικά κινεί την Ιστορία; Ιδέες, απρόσωπες δυναμικές, σκέτα συμφέροντα, απλοί και μικροί άνθρωποι;

Το πολυπαιδί της τράπεζας

Σπρώχτε όλοι μαζί αδέλφια και οργανωθείτε στο τρενάκι. Μπροστά λοιπόν ο Παπαδήμος, κυβέρνηση "ειδικού σκοπού", να κάνει τη βρώμικη δουλειά, (ωστε να διατηρηθεί άθικτο το πολιτικό σύστημα), απο πίσω οι κουμπάροι, τα κολλητήρια και οι παρατρεχάμενοι, και τελευταίοι οι γνωστοί ύποπτοι του "μαζί τα φάγαμε", σε ενα ξέφρενο ταξίδι "μετάβασης" στη δημοκρατία. Ενα μικρό διάλειμμα να καθαρίσει ο Παπαδήμος ό,τι οι άλλοι δημιούργησαν (για να μην τσαλακώνονται οι μέγιστοι σε επιπλέον φορομπηχτές και μέτρα), μέχρι να καλυτερεύσει ο Γιωργάκης τον σοσιαλισμό του, να δυναμώσει ο Αντωνάκης τις αντιστάσεις του, και να δεί και ο τρίτος, ο συγκολητής, που ακριβώς θα προσκολλήσει στη νέα πολυκατοικία.

Δέν είναι απλός εθελοντής, είναι ενας πολυμήχανος Θανάσης Βέγγος του τραπεζικού κόσμου, το πολυπαιδί της τράπεζας. Μέσα σε λίγες εβδομάδες θα τα κάνει όλα. Θα υπογράψει συνθήκες, θα ανταλάξει ομόλογα, θα οργανώσει κουρέματα και αποκρατικοποιήσεις, θα μοιράσει χαράτσια, θα κόψει ηλεκτρικά, θα ξυρίσει μισθούς και επιδόματα στα εκλεκτά παιδιά των ΔΕΚΟ, θα απολύσει χιλιάδες, θα διαπομπεύσει φοροφυγάδες, θα τσακίσει τους Φωτολυμπερόπουλους. Ένώ οι άλλοι θα μαλακίζονται φιλοσοφικά στην καφενειακή προεκλογική τους εκστρατεία για να αναλάβουν την εξουσία ξανά οι γίγαντες, πρίν ο λαός αρχίσει να εμφανίζει στερητικό σύνδρομο σοσιαλισμού και βαρβαρότητας. Αντε αδέλφια να πάρουμε μια ακόμη τζουρίτσα απο "δόση", μπάς και κάνουμε και κανα Χριστούγεννο.

"Εαν ο Παπαδήμος δεν υπήρχε, θα έπρεπε να τον εφεύρουμε" δήλωσε και ο γνωστός πολυκατοικιάκιας, του συλλόγου των αφισοκολλητών. Μπροστά λοιπόν το πολυπαιδί της τράπεζας, πίσω οι κηπουροί και οι κουμπάροι, και παραπίσω οι "μαζί τα φάγαμε", που ευγενικά παρακαλούνται να βολευτούν όπως μπορούν, και να αυτοσχεδιάσουν όσο τους παίρνει. Μέχρι να περάσουμε τα δύσκολα σύντροφοι, να αποφασίσει τελικά και ο γαλλογερμανικός άξονας τί νέα Ευρώπη θα έχουμε, τί νέες συνθήκες θα υπογράψουμε και τί νομικές ρήτρες θα μας πλακώσουν, και όταν τελικά ξελαμπικάρει, να ξαναδεί και πάλι με μεγαλύτερη ψυχραιμία το ελληνικό θέμα, βάζοντας τους υπαλληλίσκους να ανακοινώσουν νύχτα πως τελικά, παρόλο το 50% κούρεμα, την περίφημη συνθήκη της 26ης Οκτωβρίου και όλες τις καλές προθέσεις, το άσωτο και αμαρτωλό κλεπτοκρατικό piggy αποτελεί μοναδική παγκόσμια περίπτωση ανισόροπου ψυχoπαθάκια που αδελφέ μου, δεν σώζεται με τίποτα.

Σε μαγικά νησιά

Ομολογώ πως δεν είχα τότε ιδέα που βρισκόμουν, καθώς το κρουαζιερόπλοιο μπήκε στο ήσυχο λιμανάκι του George Town μέρα μεσημέρι με εναν ήλιο να σε ζαλίζει κατάματα. Διάφορα λεωφορεία σκόρπισαν τον κόσμο στη νωχελική πόλη, το κέντρο της οποίας αποτελούνταν απο εστιατόρια, μπάρ, μαγαζάκια με τουριστικά είδη και πολλές τράπεζες. Πάνω απο 400 τράπεζες βρίσκονται αυτή τη στιγμή πάνω στο μικρό νησάκι, μας πληροφόρησε ο ξεναγός, και μετά απο μερικές μπύρες κατευθυνθήκαμε για μπάνιο σε μια πανέμορφη παραλία που είχε ενα τεράστιο μήκος, και μια άσπρη πεντακάθαρη αμμουδιά. Ηταν θυμάμαι, μέρα αργίας.

Ακολούθησαν δύο ώρες ανέμελης κατάδυσης στα πανέμορφα νερά του νησιού, όπου μια πανδαισία απο πολύχρωμα ψάρια και φυτά του βυθού θα μου μείνει αξέχαστη. Υπήρχαν και κάμποσες προειδοποιήσεις προς τους λουόμενους, η περιοχή είχε κάμποσους καρχαρίες (κυρίως μπλέ) καθώς και πολλά άγρια ψάρια, άγνωστα στους περισσότερους, που καλό θα ήταν να μην τα συναντήσουμε απο κοντά. Το νησί δεν είχε μεγάλο ιστορικό ενδιαφέρον, το μικρό του μουσείο τέχνης ήταν και εκείνο κλειστό, καθώς και το δημαρχείο της πόλης οπου στον άνεμο ανέμιζε μια αγγλική σημαία.

Καθίσαμε περίπου 8 ώρες στον επίγειο παράδεισο, πριν επιστρέψουμε στο κρουαζιερόπλοιο με τους υπέροχους μπουφέδες, τα πανέμορφα μπαράκια με τους λατίνους μουσικούς που τους είχαν μαζέψει απο όλα τα νησιά της Καραιβικής, και το πλήρωμα που αποτελούνταν κυρίως απο κοπέλες της ανατολικής Ευρώπης. Ηταν μια υπέροχη εμπειρία, καθώς ήμουν και προσκεκλημένος του καπετάνιου εκείνη τη βραδιά, ο οποίος όπως και όλοι οι αξιωματικοί του πλοίου ήταν έλληνες.

Στο δείπνο της βραδιάς, κάποιοι έλληνες αξιωματικοί με πληροφόρησαν πως το νησί ήταν ενα απο τα πλουσιότερα μέρη του κόσμου. Οι 400 τράπεζες είχαν τώρα γίνει πάνω απο 500 μου είπαν, και κανείς δεν γνωρίζει πόσος πλούτος πράγματι φυλάσεται στα έγκατα της πόλης. Τελικά οι τράπεζες του νησιού είναι σήμερα τουλάχιστον 600, έλαβα την τελική μου ιντερνετική πληροφόρηση, λίγο πριν γράψω αυτές τις γραμμές.

Το νησί δεν είχε την σπαρακτική ιστορία της επαναστατικής Κούβας, του Αγιου Δομίνικου, της Τζαμάικας ή της Γουαδελούπης, δεν κατοίκησαν πάνω του ορδές σκλάβων και αφεντάδων, δεν πέρασαν απο εδώ επαναστάτες, εξωτικοί ινδιάνοι και λαθραίοι εραστές. Πέρασαν όμως εγγλέζοι μάνατζερς και ελβετοί τραπεζίτες που δημιούργησαν μια νέα Ζυρίχη στα σπλάχνα ενός εξωτικού παράδεισου. Ηταν η απαρχή της δημιουργίας ενός τεράστιου παγκόσμιου δικτύου φορολογικών παραδείσων σχεδιασμένου απο μυστικοπαθείς ελβετούς τραπεζίτες που μεταφύτευσαν στους Τροπικούς τα νομικά και τραπεζικά κόλπα της γερμανικής Ζυρίχης.

Δεν είχα τότε συνολική αντίληψη του κόσμου ακόμα, και αρκέστηκα ηδονικά στις δροσερές καταδύσεις και στο υψηλής ποιότητας φαγητό και κόκκινο κρασί του καπετάνιου. Μέχρι που σήμερα το πρωί, το νησί με τις 600 τράπεζες ξανάρθε στο μυαλό μου, όταν μια μεγάλη εφημερίδα της Βοστώνης, φιγουράριζε με φωτογραφίες το όνομα κάποιου μεγαλοαπατεώνα που καταχράστηκε πάνω απο 113 εκατομύρια δολλάρια επενδυτών του, μεταξύ των οποίων και κάποιου συγγενικού μου προσώπου. Στον πρωινό κυριακάτικο καφέ, ο δυστυχής γνωστός μου (που έχασε λέει 2 εκατομμύρια προσπαθώντας να τα κρύψει), ξέβρασε τον πόνο του και συμπλήρωσε με πιπεράτες λεπτομέρειες την ιστορία.

Τα αφορολογητα λεφτά τα μάζευε για λογαριασμό δικηγορικού γραφείου κάποιος τρίτος. Κάπου όμως η δουλειά χάλασε όταν ο μεγαλοαπατεώνας ερωτεύτηκε ξαφνικά μια βραζιλιάνα κομμώτρια, χώρισε την γυναίκα του (στην οποία έδωσε 6 εκατομύρια απο τα λεφτά των πελατών του) και στη συνέχεια κατευθύνθηκε στον έτερο φορολογικό παράδεισο των Bahamas, όπου και διάγει βίον ανθόσπαρτον, χωρίς τον κίνδυνο να τον απελάσουν.

Σύμφωνα με το FBI, η όμορφη κομμώτρια έπαιρνε χρηματικά εμβάσματα της τάξεως των 50 χιλ. δολλαρίων την εβδομάδα, και εξαφανίστηκε κατόπιν στην απέραντη Βραζιλία οπου διαθέτει επίσης και κόττερο αξίας 3 εκατομυρίων, το οποίο σύμφωνα με το ρεπορτάζ θα είναι πολύ δύσκολο να κατασχεθεί, όπως επίσης και τα 113 εκατομμύρια που μέσα απο εναν λαβύρινθο μετακινήσεων βρίσκονται κάπου στο περίφημο νησί κρυμμένα πίσω απο άγνωστους κωδικούς. Ηταν μια πολύ ακριβή υπόθεση, ομολόγησε ο ατυχήσας φίλος. Δυστυχώς, με πληροφόρησε, δεύτερη αξιόπιστη Ελβετία δεν έχει ακόμα δημιουργηθεί με επιτυχία στον κόσμο.

Μεγάλο πράγμα η αξιοπιστία και ενα σταθερό τραπεζικό σύστημα, συμφώνησα μαζί του. Θα το έχω υπόψιν μου. Μονάχα να μην παρουσιαστεί καμμιά κομμώτρια.