Είχε ψιλόβροχο τη βραδιά που τον γνώρισα. Κάποια φίλη, συγκλονιστική αγάπη των φοιτητικών χρόνων, χωμένη μέχρι τα μπούνια στα πολιτικά του Τρίτου Κόσμου, είχε ραντεβού μαζί του στο πανεπιστήμιο του ΜΙΤ οπου είχε έρθει, για να του μεταφράσει μια ομιλία του απο τα ισπανικά.Η όλη παρέα της εποχής είχε τη χροιά μιας ρομαντικής επαναστατικότητας, απόηχο ίσως κάποιας περασμένης δεκαετίας στην Ευρώπη. Αλλά ο Τρίτος Κόσμος, αυτός που γνώρισα εγώ, μέσα απο τις φιλίες της εποχής, ήταν ακόμα ο ίδιος σε ανάγκες και πολιτικές, ενα καζάνι που σιγόβραζε, με κάποιες μικρές νίκες κάπου, και απέραντες ήττες παντού.
Ενας ψηλός κύριος που έμοιαζε με καθηγητή, άνοιξε την πόρτα και μας υποδέχθηκε στο μικρό του γραφείο. Φορούσε κουστούμι, και κοκκάλινα γυαλιά, όπως και σε πολλές φωτογραφίες της ζωής του. Μας έδωσε μια έγκάρδια αγκαλιά για χαιρετισμό, και κάθησε κατόπιν στην καρέκλα, δίνοντας στην κοπέλα ενα ντοσιέ. Είχε μέσα μερικά κείμενα που έπρεπε να μεταφραστούν στα αγγλικά. Θα τα έδινε σε κάποιες εφημερίδες για έκδοση. Το ένα κείμενο περιέγραφε την σχέση του με τον Γερουσιαστή Κέννεντυ, κατόπιν πρόεδρο των ΗΠΑ. Είχε μαζί του κάποιες συναντήσεις και συζητήσεις, πρίν ο πρόεδρος δολοφονηθεί.
Το άλλο κείμενο ήταν μια πολιτική και οικονομική αναφορά σε κάποιο ορυχείο χρυσού που είχε βρεθεί στο νησί, που ανήκε στην κυβέρνηση του νησιού, αλλά διάφοροι επιχειρηματικοί κύκλοι ήθελαν να ιδιωποιηθούν πιέζοντάς τον να τους παραχωρήσει μετοχές. Το μεγαλύτερο ορυχείο χρυσού στο δυτικό ημισφαίριο, θυμάμαι που ανέφερε. Ο,τι δεν βρήκε ο Κολομβος το 1492, βρέθηκε αργότερα. Και κάποιοι επιχειρηματίες το ήθελαν. Αλλα εκείνος δεν το έδινε.
Ηταν πιά αρκετά μεγάλος και κουρασμένος, δεν είχε πλέον πολιτικές φιλοδοξίες, και αφιέρωνε τον χρόνο του γράφοντας. Ποτέ του δεν υπήρξε κομμουνιστής, δήλωσε χαριτολογώντας, αγαπούσε υπερβολικά την πατρίδα του αλλά και την Κούβα στην οποία είχε ζήσει, και έκανε ιδιαίτερη μνεία στους ιδεολόγους Eugenio de Hostos και José Martí. Η δημοκρατία θα μπορούσε κάποτε να έρθει και στην Καραϊβική, είπε με κάποια θλίψη, αυτό ήταν το όραμα και ο αγώνας της ζωής του. Φεύγοντας, του έσφιξα το χέρι και του ευχήθηκα καλή τύχη. Ο κύριος που μιλούσα ήταν ο τελευταίος πρόεδρος της Δομινικανικής Δημοκρατίας, ο μόνος που εξελέγει ποτέ δημοκρατικά, σε μια περίοδο πολλων δεκαετιών γεμάτη δικτατορίες και αστυνομοκρατία.
Kαταγόταν απο μεσαία οικογένεια, με κάποια έμφυτη κλίση στον ακαδημαϊσμό, που όμως μετατράπηκε σε πολιτικό ακτιβισμό. Στην πολιτική του καρριέρα, φυλακίστηκε απο τον δικτάτορα, που του πρόσφερε υψηλή πολιτική θέση για να συμβιβαστεί. Βλέποντας την παγίδα, εκείνος έφυγε για το Puerto Rico, και κατόπιν στην προεπαναστατική Κούβα οπου ίδρυσε ενα επαναστατικό κόμμα, μέλη του οποίου έκαναν στρατιωτική απόβαση στο νησί της Ισπανιόλας το 1949, δέκα χρόνια πρίν την Επανάσταση του Φιντέλ, για να ρίξουν τον δομινικανό δικτάτορα. Η απόβαση απέτυχε απο προδοσία. Οι φίλοι του συνελήφθησαν, βασανίστηκαν και πέθαναν. Εκείνος κατέφυγε κατόπιν στην Κούβα, όπου και φυλακίστηκε απο τον Μπατίστα για τις πολιτικές του ιδέες.
Ενας ευγενής άνθρωπος που είχε σαν όραμά του την πραγματική δημοκρατία, και το σπάσιμο μιάς ιστορικής νοοτροπίας εκμετάλλευσης που είχε χτιστεί στον ισπανικό κόσμο μέσα απο διαδοχικές γενιές. Την ανατροπή ενός ολιγαρχικού συστήματος παραγωγής, βελτίωση στις εργασιακές νομοθεσίες που διατηρούσαν δουλικές σχέσεις μεταξύ εργατών και εργοδοτών, δικαιώματα στις γυναίκες, στις μητέρες, στους ανάπηρους. Οταν ο δικτάτορας δολοφονήθηκε στο Santo Domingo, ο διανοούμενος πολιτικός κέρδισε τις εκλογές του 1962, και εξελέγει πρόεδρος της πατρίδας του, ο μόνος δημοκρατικά εκλεγμένος πολιτικός στην ιστορία του νησιού. Εφτιαξε ενα φιλελεύθερο και δημοκρατικό Σύνταγμα, έδωσε δικαιώματα σε γυναίκες, άλλαξε τις καταπιεστικές εργατικές νομοθεσίες. Ηξερε καλά, και απο μέσα, τη μοίρα των χωρών της νότιας Αμερική, τις χρόνιες αποικιοκρατικές ασθένειες και δομές τους. Και ήθελε να φτιάξει έναν καινούργιο και ελεύθερο κόσμο για τον τόπο που είχε γεννηθεί.
Είχε φιλία με τον Φιντέλ Κάστρο, τον οποίον είχε συναντήσει πολλές φορές, και του οποίου την γνώμη ζητούσε. Είχε βοηθήσει τον Φιντέλ να οργανώσει εργασιακά την Κούβα, είχε επινοήσει συστήματα αγροτικής παραγωγής, πρότεινε εργατικούς νόμους και διπλωματικούς χειρισμούς. Και το 1962, όταν έγινε πρόεδρος της ελεύθερης Δομινικανικής Δημοκρατίας, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Lyndon Johnson, τον απομόνωσε πολιτικά, ως δεύτερο Φιντέλ της Καραϊβικής.Η Δομινικανική Δημοκρατία αναφέρεται έτσι, πολλές φορές ως "η χαμένη Κούβα". Κατα την προσωπική μου γνώμη, η αξιολόγηση είναι θεωρητικά σωστή. Το ίδιο σύστημα επικρατούσε και εκεί, οπως και στην Κούβα, η ίδια απαράλλακτη και στυγνή δικτατορία, οι ίδιες άθλιες συνθήκες ζωής και σχέσεις ανθρώπων. Η ίδια διαφθορά, το ίδιο ξεπούλημα σε λίγα μονοπωλιακά συμφέροντα. Ο ίδιος ο Φιντέλ υπολόγιζε πως θα μπορούσε να έστηνε και εκεί μια επανάσταση με επιτυχία. Ιδιοι λαοί, ίδια γλώσσα, ίδια γεωγραφική περιοχή. Δύο νησιά, δίπλα δίπλα, θα οχύρωναν την Κουβανική Επανάσταση ακόμα περισσότερο. Αυτό βέβαια, το καταλάβαιναν και οι Γιάνκηδες...
Δεν τον έριξαν αμέσως, προηγήθηκαν συζητήσεις και διαπραγματεύσεις. Επιχειρηματικοί κύκλοι τον πίεζαν να εκποιήσει τα ορυχεία, τα λιμάνια, ακόμα και την Εθνική Τράπεζα. Ο,τι υπήρχε σε παραγωγή, ζάχαρη, καφές, αγροτικά, μπανάνες, να αγοραστούν απο τις γνωστές λίγες εταιρείες. Να δημιουργηθεί καθεστώς αφορολόγητου στο νησί για τις εταιρίες, ειδικές συμβάσεις εργασίας για τους ντόπιους. Εν ολίγοις του ζητούσαν το νησί ολόκληρο σε αποικιακό συμβόλαιο. Ο αμερικανός πρεσβευτής τον πίεζε να κατανοήσει πως θα ήταν καλύτερα για τους Δομινικάνους να σκεφτούν μακροχρόνια και εμπορικά.
Η προεδρική θητεία του κράτησε μόνον λίγους μήνες. Κάποια βραδιά, μια ομάδα γλύστρησε νύχτα απο τον τείχο του σπιτιού του, και άφησε μια βόμβα δίπλα απο το υπνοδωμάτιό του. Η έκρηξη τον ξύπνησε την νύχτα, χωρίς να πειραχθεί κανένας. Ηταν μόνον η αρχή. Την αλλη μέρα, ενας λοχίας του στρατού του τηλεφώνησε. Είχε γίνει πραξικόπημα. Δυνάμεις του στρατού είχαν καταλάβει κτίρια, υπουργεία, σταθμούς. Και είχαν μοιράσει όπλα σε πολίτες που απαιτούσαν την αποχώρησή του. Δεν ήταν δικτατορία, του είπε ο λοχίας. Ο λαός απλά "ξεσηκώθηκε" με τις πολιτικές του...Ακολούθησαν οδομαχίες σπίτι με σπίτι. Δεκάδες νεκροί, δέκάδες συλλήψεις. Μπλόκα στους δρόμους, σωματικές έρευνες, επιδρομές σε σπίτια. Ο στρατός είχε ήδη επιλέξει τους στόχους του. Ενα τζίπ διευκόλυνε και τον πρόεδρο της χώρας. Με στρατιωτική συνοδεία τον οδήγησαν στο αεροδρόμιο. Πτήση προς το Πουέρτο Ρίκο. Θα μπορούσε και απο κεί να γράφει τα βιβλία του...
Λίγο αργότερα, την δικτατορία ακολούθησαν οι Γιάνκηδες. "Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα επιτρέψουν την δημιουργία μιας δεύτερης Κούβας", δήλωσε ο πρόεδρος Lyndon Johnson, καθώς το 1965, 20.000 πεζοναύτες έμπαιναν νύχτα στο Santo Domingo, άλλοι με ελικόπτερα, άλλοι κάνοντας απόβαση στην κεντρική παραλία της πόλης. Operation Power Pack. Ηταν η τρίτη αμερικανική επέμβαση στο νησί της Ισπανιόλας...------------------------------------------------------
Στην ιστορική σκιά του Φιντέλ Κάστρο και της Κουβανικής Επανάστασης του 59, έμελλε να υπάρξει πολιτικά ο ευγενής κύριος Juan Bosch. Και μέσα απ' αυτήν, πολεμήθηκε και έχασε. Οι άγνωστες και μικρές πατρίδες παράγουν και αυτές τους μεγάλους άντρες τους, οραματιστές ιστορικών ανατροπών και κοινωνικών αλλαγών που χάνονται στα μικρά γράμματα της Ιστορίας. Ελιτιστές στην σκέψη, και με τόλμη και θάρρος, προσωπικότητες μεγάλου διαμετρήματος, χάνονται χωρίς πολλές αναφορές την ιστορική λήθη και την ανυπαρξία. Ο συγγραφέας Gabriel Garcia Marquez, είπε καποτε πως η ζωή και το έργο του είχαν επιρρεαστεί απο αυτόν. Ενας τέτοιος άνθρωπος, υπήρξε ο πρόεδρος Juan Bosch.
